Van de bijna zeshonderd hoogleraren economie, finance, accountancy, bedrijfskunde en fiscaal recht heeft maar liefst 44 procent één of meer nevenfuncties in het bedrijfsleven. Nog eens zeventien procent is actief in de (semi-)publieke sector. De nevenfuncties lopen uiteen van advieswerk tot commissariaten en leidinggevende posities. Koploper zijn de fiscalisten. Driekwart van hen verdient bij in het bedrijfsleven, of bekleedt een bijzondere of gesponsorde leerstoel.

De verstrengeling van wetenschap en praktijk concentreert zich in een paar sectoren. Dat blijkt uit een ranglijst van organisaties met de meeste gelieerde hoogleraren. De top-vijf wordt gedomineerd door de zogeheten big four. Dat zijn de vier toonaangevende accountants- en adviesconcerns: PricewaterhouseCoopers, KPMG, Deloitte en Ernst & Young. Samen hebben zij in Nederland 43 hoogleraren (werkzaam in de onderzochte vakgebieden) aan zich gebonden. Vaak is dat als partner, dus mede-eigenaar. Ook de banken (alleen Rabobank heeft al zeven hoogleraren) en de pensioensector (zestien hoogleraren) onderhouden nauwe banden met wetenschappers.

Dit kan grote gevolgen hebben voor het politieke debat, bijvoorbeeld over ‘Nederland belastingparadijs’. Uit een analyse van de berichtgeving hierover blijkt dat van de wetenschappers die zich uitspreken vóór de huidige praktijk van soepele belastingregels voor multinationals de overgrote meerderheid tevens werkzaam is voor belanghebbenden als PwC en Deloitte.

Voor Arnoud Boot, hoogleraar bedrijfsfinanciering aan de Universiteit van Amsterdam, zijn zulke voorbeelden aanleiding om voor afschaffing van de parttime hoogleraar te pleiten. ‘In negen van de tien gevallen gaat dat verkeerd’, zegt hij daarover. ‘We hadden die mensen nooit hoogleraar mogen noemen. Je kunt simpelweg geen wetenschapper zijn in één dag per week.’

Dubbele petten zijn in Nederland niet verboden. Wel zijn universiteiten verplicht openheid te geven over alle nevenfuncties van wetenschappers. In de praktijk blijkt dat vaak niet te gebeuren. Zo wordt in het ‘nevenwerkregister’ van de Rotterdamse Erasmus Universiteit gemeld dat hoogleraar fiscale economie Peter Kavelaars geen nevenfuncties heeft. In werkelijkheid is Kavelaars, een door de media veelvuldig geraadpleegde deskundige als het gaat om belastingen, directeur en partner bij Deloitte.

Lees het volledige artikel: Al die petten, dat is oppassen geblazen (gratis voor abonnees of koop weektoegang voor 4,50 euro)