Netanyahu had eigenlijk liever geen akkoord gewild, maar ergens in zomer moet hij tot het besluit zijn gekomen dat voortgang met de Palestijnen politiek verstandiger was dan stagnatie. Een ruime binnenlandse meerderheid is voorstander van een historisch compromis. Evenmin als Arafat kon Israel Clintons uitnodiging weigeren, maar anders dan zijn tegenspeler, vertrok Bibi naar Wye vanuit een positie van kracht: mocht er iets uit de onderhandelingen komen, dan kon hij zich presenteren als visionair staatsman die zich ‘bij het onvermijdelijke neerlegt’. Zo niet, dan kon hij altijd de Arabieren de schuld geven ‘met wie geen veilige vrede te sluiten valt’. In het ene geval zou hij overleven met stemmen van linkse parlementariërs, in het andere met die van rechtse. Bibi kon niet verliezen. En omgekeerd kon Arafat niet winnen: hoeveel hij ook thuis zou brengen, het kon nooit genoeg zijn voor de Palestijnse opinie.
Het is verbazend - en een teken van Netanyahu’s tactische talent - hoe nu een akkoord wordt toegejuicht dat weinig meer inhoudt dan herbevestiging van reeds lang ondertekende verdragen! De Palestijnen gaan op de Westoever van drie naar achttien procent volledig zelfbestuur, en krijgen een extra moot gedeeltelijk zelfbestuur. Feitelijke terugtrekking van Israels leger hangt bovendien af van vervulling van een hele rits veiligheidsvoorwaarden: inkrimping van Arafats legertje, confiscatie van wapens, strengere controle op de voor Israel gevaarlijke islamisten. En dat terwijl de echte hete hangijzers (de permanente-statuskwesties, Jeruzalem, nederzettingen, vluchtelingen) nog niet eens aan de orde zijn. Een heel klein akkoord dus, maar significant omdat het komt uit de koker van de Likoed, die zich hiermee voor het eerst openlijk schaart aan de kant van degenen die in het belang van vrede bereid zijn het Beloofde Land te delen.
Het inhoudelijk bescheiden overeenkomstje kan niettemin een interessante kettingreactie in de Israelische politiek veroorzaken, waarbij extreem rechts - kolonisten en hun aanhangers - in de knel raakt. Het akkoord van Wye vervreemdt Bibi van een deel van zijn Groot-Israelachterban, maar verbreedt zijn politieke draagvlak. Hij verbetert daarmee zijn electorale kansen, mocht het tot vervroegde verkiezingen komen. De stormachtige protesten van de settlers wijzen op paniek in die kringen. Extremisten begrijpen zeer goed dat alleen terreuraanslagen en wederzijdse moorden tussen joodse settlers en Palestijnse islamisten de uitvoering der akkoorden kunnen verstoren, en rechts zouden kunnen redden. Waarschijnlijker is echter dat radicalisering deze groep verder van de mainstream doet afdrijven.
Israels politieke elite lijkt te hebben begrepen dat de huidige coalitie niet bij machte zal zijn de controversiële permanente-statusbesprekingen voor mei 1999 tot een goed einde te brengen. Bibi staan nu twee wegen open: verkiezingen of een regering van nationale eenheid onder zijn leiding. Met de Amerikaanse lauweren nog op zijn hoofd, hoeft hij maar te kiezen. Biedt Netanyahu links een ondergeschikte rol aan als medeverantwoordelijke uitvoerder der akkoorden, dan zal oppositieleider Ehud Barak niet kunnen weigeren. Maar er lijkt een Knesset-meerderheid te bestaan voor vervroegde verkiezingen. Er is een goede kans dat Bibi de akkoorden eerst door zijn kabinet sleept, dan door Knesset en dan nieuw uitgeschreven verkiezingen wint. Barak heeft zich tot nog toe geen spannende tegenkandidaat betoond. Nog stralend in de naglans van de Witte-Huisceremonie zal Bibi als de succesrijke centristische kandidaat overkomen. Terecht merkte Barak op dat de Likoed met ‘Wye’ feitelijk de beginselen van de Arbeiderspartij heeft geschaakt: verdeling van het land, een Palestijnse ministaat. Maar het kan evengoed dat Bibi de settlers een vette knipoog geeft, en voorzien van een vers mandaat vervolgens allerlei uitvluchten verzint om het akkoord niet (of niet geheel) uit te voeren.
Hoe dan ook heeft Bibi een dynamiek opgeroepen die hij wellicht niet meer zal kunnen beheersen. Net zoals joods en islamitisch fundamentalistisch geweld twee jaar geleden een negatieve spiraal in werking zette die tot de rechtse machtswisseling en de crisis van het vredesproces leidde, zo zou nu het nieuwe akkoord tot een positieve spiraal kunnen leiden, die tovenaarsleerling Netanyahu uit de hand kan lopen.