Het is tegelijk ongelooflijk en ook al maanden in steeds schrillere waarschuwingen aangekondigd: een nieuwe Russische invasie in Oekraïne. Dit is een beslissende gebeurtenis in de Europese geschiedenis, die het continent op een ander spoor zet. De afgelopen decennia zijn vaak beschreven als een tussenperiode tussen iets — tussen de Koude Oorlog en iets anders. Dat anders is het jaar 2022. En misschien zullen we er op terugkijken als een pauze in de Koude Oorlog, een fluïde tijd die steeds de tekenen droeg van welke richting die op ging. Een nieuw Interbellum.
Een paar uur na het begin van de Russische inval is al duidelijk dat dit de massale aanval is waar militair georiënteerde analisten de voorbereidingen van zagen. Meer op politiek gerichte analisten verwachtten dat áls Rusland Oekraïne zou binnenvallen, dat beperkte aanvallen zouden zijn. Aanvallen die wel verwarring, geweld en instabiliteit zouden veroorzaken in Oekraïne, maar die ook altijd te ontkennen zouden zijn als grote Russische invasie. Militair analisten voorspelden juist vaak dat zo’n Russische invasie van een schaal zou zijn die Europa sinds 1945 niet meer heeft gezien. Een invasie gericht op alle grote Oekraïense steden, die zou beginnen met een extreem gewelddadige eerste dag van raket- en luchtaanvallen. Die extreem gewelddadige dag is nu.
Een paar zaken zijn nu al duidelijk. Ten eerste: de noodklok die de Amerikaanse regering al maanden luidden over de Russische intenties – die Amerikaanse waarschuwingen waren terecht. Kennelijk hebben de Verenigde Staten spionnen hoog in de Russische hiërarchie. Wat trouwens geen verbazing hoeft te wekken: in 2017 trok de CIA al een zeer hoog geplaatste spion uit Moskou terug, die doorgaf hoe nauw Poetin persoonlijk betrokken was bij de verschillende Russische campagnes voor verkiezingsinmenging en desinformatie in de VS en Europa.
De VS zetten met hun maandenlange waarschuwingen hun geloofwaardigheid op het spel — een riskante ondermening, omdat Poetin daar uiteindelijk de doorslag over zou geven. Die Amerikaanse geloofwaardigheid stond de afgelopen twintig jaar zwaar onder druk, met name vanwege de met valse argumenten verkochte invasie van Irak en de ploertige leugenachtigheid van Donald Trump. Maar nu hebben de VS correcte informatie tegenover desinformatie gezet.
Ten tweede: Rusland is niet door de NAVO of wie dan ook ‘geprovoceerd’ om actie te ondernemen tegen Oekraïne. Wie dat nu nog beweert, is niet alleen pedant genoeg om te ontkennen wat zich voor onze ogen afspeelt, maar ook om weg te wuiven wat Vladimir Poetin er zelf over zegt. Maandag legde Poetin zijn visie drie kwartier lang helder uit: dat Oekraïne een historische fout is die van de kaart moet. Het leidt alleen maar af van de hoofdzaak om over Amerikaanse raketten in Tsjechië of Europese verdragen met Oekraïne te praten als oorzaken van de huidige crisis, als de man die aan de knoppen zit zelf verwijst naar 1917 en 1922 als momenten waarop het fout ging.
Ook duidelijk is dat deze oorlog de stabiliteit in Europa sterk gaat ondergraven. De Oekraïners die we nu in files zien staan in Kiev, Lviv en andere steden, zijn over een paar dagen bij ons. De buurlanden van Oekraïne, waaronder de EU-leden Roemenië, Slowakije, Polen en Hongarije, gaan de komende weken en maanden honderdduizenden vluchtelingen over hun grens krijgen en verstoring van hun economie en maatschappij. Hun angst — plus die van de Baltische landen erbij — voor wat Rusland hierna zal willen doen, en bescherming tegen elk mogelijk scenario, zal de Europese politiek de komende jaren bepalen. Die instabiliteit gaat ons ook raken, net zoals andere verstoringen zoals die van de levering van ons gas. Het is een historische, zwarte dag voor Europa.