Al eerder is hier opgemerkt dat er internationaal tegenwoordig nogal wat schrijvers zijn die elders zijn gaan wonen en schrijven, wat uiteraard andere perspectieven oplevert. Meer nog geldt dat voor degenen die bovendien in een andere taal gaan schrijven. De uit Bosnië afkomstige – en verder terug van oorsprong uit Oekraïne – Aleksandar Hemon (1964) woont sinds 1992 in Amerika en schrijft al sinds zijn debuut van 1995 (Wat is er toch met Bruno?) in het Amerikaans.
Het thema van de eerste boeken, hoe je weg te vinden in een heel andere samenleving, maakt nu plaats voor een ingewikkelder perspectief. Vladimir Brik is journalist en aankomend schrijver, wat data betreft met een verleden als dat van Hemon, en getrouwd met een echte Amerikaanse, een neurochirurg wier vader kwistig zijn vooroordelen over de immigrant ventileert. Brik documenteert zich voor een roman door te onderzoeken wat er precies een eeuw geleden, op 2 maart 1908, gebeurd is met Lazarus Averbuch, een jonge emigrant uit Moldavië. Toen hij in Chicago een politiechef thuis opzocht, schoot deze hem zonder pardon dood. Hij had immers een anarchist kunnen zijn, bovendien bleek hij joods – het anarchisme was de grote schrik in die dagen, Emma Goldman de grote boeman.
Een mooie gelegenheid om wat parallellen te suggereren met de situatie begin deze eeuw. Wanneer Brik dankzij een beurs naar de Balkan kan, ontstaat er een jungle van vergelijkingen. Na de oorlog wordt de dienst aldaar (weer of nog steeds) uitgemaakt door blaaskaken en krachtpatsers, criminelen dus. Gelukkig heeft Brik een fotograaf bij zich, Rora, net als hij afkomstig uit Sarajevo, die alles al gezien en meegemaakt heeft. In zekere zin wordt deze blufjanus de hoofdpersoon op hun reis, al is het de vraag hoeveel van zijn fantastische verhalen waar zijn. Die vraag blijft onopgelost, net als die waarom hij op het laatst vermoord wordt. Wist Rora te veel over Rambo of de dood van de journalist Miller? Uiteraard lopen al die verhalen steeds meer door elkaar, en dat was ook de bedoeling.
Dichters & Denkers
Een immigrant in Chicago
ALEKSANDAR HEMON
DE DAGEN VAN LAZARUS
Uit het Amerikaans (2008) vertaald door Peter Abelsen
Meulenhoff, 318 blz., € 21,95
Uit: De Groene Amsterdammer van
www.groene.nl/2009/14
www.groene.nl/2009/14