TELEVISIE – Walter van der Kooi

Kijk in de ziel
Als één reeks volledig vrij is van negatieve associaties horend bij ‘zomerprogrammering’, dan Kijken in de ziel. Voor de achtste keer alweer interviewt Coen Verbraak vertegenwoordigers van een beroepsgroep over ins en outs, mogelijkheden en moeilijkheden van hun professie. En puzzelt hij met editor Gerald van Leipsig de antwoorden tot thematisch coherente, boeiende, soms zelfs spannende afleveringen. Deze keer zijn twaalf rechters aan de beurt, onder wie ook degenen die Volkert van der G., Mohammed B. en Robert M. berechtten. Over hoe ze tot hun beslissing komen, over twijfels bij een vonnis, over verschillen in strafmaat per regio, over wetten die ze wellicht niet van harte omarmen, over de beschuldiging van wereldvreemdheid, over de politiek die zich steeds vaker met de rechtspraak bemoeit. Verbraak zal menig dilemma zicht- en voelbaar maken en met zijn hoffelijke maar vasthoudende aanpak veel meer en interessanters bereiken dan Sven Kockelmann met spierballenvertoon.

Coen Verbraak, Kijken in de ziel: Rechters, NTR, zes maandagen vanaf 20 juli, NPO 2, 21.10 uur.

Meer dood dan levend
De locatie is een psychiatrische inrichting even buiten Juaréz, Mexico. Een verwaarloosde instelling waar zowat alle voorzieningen, inclusief medische, ontbreken voor de verwarde uitgestoten patiënten.

De leiding is inmiddels in handen van Josué die er zes jaar geleden zelf, fysiek en psychisch kapot, binnenkwam na een leven van drugs en geweld. De bewoners waren en zijn volledig op elkaar aangewezen en het mirakel is dat hij daardoor opbloeide. Een leek met een beschadigd verleden als geneesheer-directeur – het is inderdaad volledig onverantwoord. In een vroege scène zie je politieagenten Josué bestraffend toespreken: dit kan en mag zo helemaal niet. Ze hebben het grootste gelijk van de wereld, maar zolang Mexico zich niets van situatie en patiënten aantrekt is er iemand die het moet doen. Sterker, zodra ze verwarde mensen van straat plukken leveren diezelfde agenten hen bij Josué af. Want wat moet je anders met gekken? Een heftige maar ook indrukwekkende documentaire waarin de makers met Josué teruggaan naar de ellendige plek waar hij ‘woonde’ tot aan zijn opname. En waarin ze met hem op zoek gaan naar zijn dochter.

Mark Aitken, Meer dood dan levend (Dead when I got here), IKkon, dinsdag 21 juli, NPO 2, 22.54 uur.

Sinatra: All or Nothing at All
Voor de liefhebbers van Frank Sinatra zendt de NTR in Het uur van de wolf een documentaire in twee delen uit van vermaard regisseur Alex Gibney (van wie recent ook spraakmakende films te zien waren over Scientology en Fela Kuti).

Sinatra zou dit jaar honderd zijn geworden – vandaar. De film is gebouwd rond het vermaarde afscheidsconcert van 1971. En bevat veel (deels onbekend) archiefmateriaal waarin Frank zelf te zien en horen is – van tieneridool tot gevallen ster tot herboren acteur en zanger. Dochter, vrouwen en boevenmaten halen herinneringen op, waarin de schaduwzijden gegarandeerd zijn. Zelf heb ik er, uit hautaine desinteresse in het ‘lichte genre’ en uit weerzin tegen ’s mans persoon veel te lang over gedaan om het genie te onderkennen. Nu popel ik.

Alex Gibney, Sinatra: All or Nothing at All, donderdagen 23 en 30 juli, NPO 2, 22.45 uur.

FILM – Gawie Keyser

Deze bespreking van de eerste vier afleveringen van de politieserie True Detective bevat spoilers.

De geest van menige hard-boiled thrillerschrijver waart rond in het lang verwachte tweede seizoen van de HBO-politieserie True Detective, maar die van James Ellroy is het meest voelbaar. In zijn beste werk, The Black Dahlia (1987), White Jazz (1992) en zijn laatste, Perfidia (2014), bestaat de plot uit een netwerk van verhaallijnen waarop je aanvankelijk geen vat krijgt. Terwijl het verhaal langzaam vorm krijgt, valt het accent op de psychologie van de personages, falende mensen in een maatschappij waarin moraliteit constant aan erosie onderhevig is. De vraag is niet of er verandering mogelijk is, maar of deze figuren op de een of andere manier kunnen overleven in een wereld vol wanhoop en corruptie.

Na het enorme succes van het eerste seizoen waren de verwachtingen aan het begin van de tweede serie torenhoog. Sommige critici zijn dan ook teleurgesteld in de overdreven complexiteit van het verhaal, sterker, dat zou simpelweg niet te volgen zijn. Daarnaast vallen de nieuwe acteurs voor sommige recensenten even zwaar tegen als de personages die ze vertolken. Dat laatste was te verwachten. De hoofdrolspelers in het eerste seizoen, Matthew McConaughey en Woody Harrelson, waren zo goed dat hun opvolgers in het tweede seizoen het bij voorbaat zwaar te verduren zouden krijgen.

In de nieuwe serie zijn er verschillende hoofdfiguren: Colin Farrell is Ray Velcoro, een rechercheur in een voorstad van Los Angeles die aan lager wal is geraakt: drank, drugs, echtscheiding, kind dat wel of niet van hem is. Vince Vaugh is de gangsterbaas Frank Semyon, een soort geestgenoot van Velcoro wie het water eveneens aan de lippen staat: impotent, imperium wankelend, ontevreden, bloedmooie echtgenote wier verlangen naar een kind epische afmetingen aanneemt. Rachel McAdams is rechercheur Ani Bezzerides, met wie het al niet beter gaat: haar familie bestaat uit mafkezen, vader is een New Age-goeroe, zuster doet aan online-porno en slikt en snuift dat het een lieve lust is. Taylor Kitsch is agent Paul Woodrugh, een motoragent en Irak-veteraan met homo-erotische gevoelens.

Vooral Velcoro is een personage dat zo in een Ellroy-roman zou passen. Zijn tragiek ligt erin dat hij duidelijk iets goeds in zich heeft, een moreel sentiment dat om verscheidene redenen onder druk staat. In een meesterzet van de makers, showrunner Nic Pizzolatto en regisseur Cary Fukunaga, wordt Velcoro aan het einde van aflevering drie neergeschoten, ongetwijfeld dood. In de volgende aflevering is hij springlevend – de shotgun van de onbekende aanvaller was geladen met zoutkogels. Dat past in dit verhaal: net als in de romans van Ellroy bestaat het leven in Los Angeles uit een mix van werkelijkheid en fictie, wat later geaccentueerd wordt wanneer Velcoro een filmset bezoekt. Maar dan volgt er in aflevering vier een magistraal geënsceneerd schietgevecht, dat evenwel niet zo goed is als de in één keer, met een enkel shot gedraaide shoot-out in het eerste seizoen, maar dat op effectieve wijze verhaal en personages in de werkelijkheid verankert. Echt bloed, echte doorzeefde lichamen. Zie de titel: een ‘waargebeurd detectiveverhaal’. Of: een echte detective, dat wil zeggen: een man of vrouw die moreel secuur leeft. Of dat mogelijk is moet blijken, hoewel het antwoord zich laat raden, zeker gezien het gitzwarte wereldbeeld van James Ellroy dat zo sterk in deze serie weerklinkt.

Aflevering vijf van True Detective is vanaf aanstaande maandag te zien bij HBO. De eerste vier afleveringen zijn on demand te bekijken.