Unboxing heet het: filmpjes waarin iets wordt uitgepakt. Begin deze eeuw begon het met tech-fans die filmden hoe ze hun nieuwe iPhone of PlayStation uit de doos haalden, ‘geek porn’ werd het ook wel genoemd. Inmiddels vormen dit soort unboxing video’s een van de grootste genres op YouTube, alleen zijn het nu vooral kinderen met speelgoed die erin figureren. De achtjarige Ryan bijvoorbeeld, zijn kanaal is een eindeloze herhaling van auto’s en verschillende soorten slijm die uit hun verpakking worden gehaald. In zijn korte leven heeft Ryan al meer dan vijftienhonderd video’s gemaakt. Vorig jaar verdiende hij daar 22 miljoen dollar mee.
Het is natuurlijk gewoon een vorm van reclame, maar aangezien miljoenen kinderen wereldwijd obsessief dit soort unboxing video’s kijken, beïnvloedt deze reclame ook het product. Het belangrijkste aan speelgoed is tegenwoordig de verpakking, het gaat om de ‘experience onscreen’, aldus een van die fabrikanten in een artikel op vox.com, ‘How YouTube is changing toys’. Zie bijvoorbeeld de enorme populariteit van de L.O.L. Surprise! Dolls: een soort groot verrassingsei met meerdere uitpaklagen dat uiteindelijk een klein manga-meisje bevat met eng grote ogen.
YouTube verandert speelgoed, zoals eerder Instagram ook al de mode veranderende: aangezien zwart niet goed overkomt op foto’s zijn stoffen veel kleuriger geworden en drukker beprint. Dankzij Spotify hebben popnummers nauwelijks nog een intro, als er niet snel een hook volgt klikt de luisteraar immers zo door naar een volgend nummer.
Het medium verandert de inhoud, of zoals Marshall McLuhan al zei: the medium is the message.
Ik wil er al een tijd over schrijven, over kinderen die kijken naar kinderen die speelgoed uitpakken, om het te doorgronden en te duiden. Het probleem is alleen dat ik er echt niets van begrijp. Ik snap niet wat er leuk aan is. Ik snapte de geek porn ook al niet. Het moet iets te maken hebben met spiegelneuronen: bepaalde neuronen in onze hersenen worden niet alleen actief als we zelf een handeling uitvoeren, maar ook als we het iemand anders uit zien voeren. Kijken voelt als doen. Er schijnen ook filmpjes te bestaan van mensen die strijken, wie daarnaar kijkt schijnt een opgeruimd gevoel te krijgen.
Of misschien is het een mimetisch verlangen, een begrip van de Franse filosoof René Girard die stelde dat we vooral verlangen wat anderen verlangen. De relatie tussen het subject en het object, of het kind en het speelgoed, is niet direct, maar vormt een driehoek, er zit een andere persoon, een voorbeeld, tussen. Ooit las ik dat dit wellicht verklaart waarom in tv-programma’s als The Bachelor twintig mooie vrouwen zo fanatiek kunnen strijden om de gunsten van één eikel: elk van die vrouwen denkt dat de andere vrouwen hem willen en daarom willen zij hem ook.
Het heeft met porno te maken, dat sowieso. Porno is blootstellen, tentoonstellen, het is wat het lijkt. Bij sommige unboxing video’s zie je geen kind, maar alleen handen die het speelgoed uitpakken. FunToys Collector Disney Toys Review is zo’n kanaal, het heeft bijna twaalf miljoen leden. In 2015 bleken de handen toe te behoren aan de Braziliaanse pornoster Sandy Summers.
Betekent dat iets? Waarschijnlijk niet, behalve dat unboxing, of eigenlijk: het uitkleden van speelgoed, een lucratieve business is.
Het is kapitalistische hersenspoeling, stelt een petitie op change.org. Er is niets opvoedkundigs of leerzaams aan deze unboxing video’s, wat ze tonen zijn grote bedrijven die teren op de uitbuiting van kinderen. Van kinderen die de video’s kijken (het maakt ze hebberig), van kinderen die in deze video’s figureren (ze zijn aan het werk), en, zou ik willen toevoegen, van kinderen die dit speelgoed in sweatshops maken.
Maar misschien ben ik te negatief. Als kinderen het leuk vinden om unboxing video’s te kijken, laat ze dan. Ze ervaren er een sociale interactie door, aldus de Amerikaanse onderzoeker Jarrod Walczer. Kinderen voelen zich verbonden met sterren als Ryan, hij is als een vriend voor ze, volwassenen begrijpen gewoon niet dat het virtuele leven allang net zo echt is als het offline bestaan.
Ik ben er nog steeds niet uit. Wat me het meest is bijgebleven van al die unboxing video’s is dat ze allemaal hetzelfde zijn. Niet alleen in de overdreven verwondering en blijdschap, maar vooral ook in de taal die wordt gebruikt. Het gaat van ‘Hallo allemaal!’ via ‘Ik vind deze unicorn echt supercute’ (zie de documentaire Mijn dochter de vlogger) tot ‘Laat je comments hieronder achter!’ Het is precies zoals de volwassen vloggers praten, ook die zijn allemaal even extravert en gelukkig met hun gratis producten. Iedereen doet elkaar na, voor een ongetraind oog als het mijne is het allemaal even inwisselbaar. Wat ik zie zijn robots.
McLuhan beschouwde elektronische apparaten als een verlengstuk van ons brein. Hij voorspelde in de jaren vijftig al de komst van internet, het zou een medium zijn dat al onze breinen met elkaar verbindt. We zien, horen en voelen wat anderen zien, horen en voelen (wie Star Trek kent: exact zoals het gerobotiseerde volk The Borg dus). Wat McLuhan voorzag is het einde van het individu. En eigenlijk is dat wat ik, via hem, het meest ervaar als ik de zoveelste vlogger zie: een mimetisch verlangen naar een persoonlijkheid.