Na bijna zeventig jaar oorlog, vijandschap en isolatie is er in Korea een nieuwe kans op vrede, maar het gesprek gaat vooral over één ding: of de Amerikaanse clown-president Donald Trump er de Nobelprijs voor zou moeten krijgen. Het is de absurditeit van 2018 in één zin.
Het is op zich een leuke vraag, maar wel in de categorie of het Nederlands voetbalteam moet worden gehuldigd in de Amsterdamse grachten – het rituele gebabbel dat je wist dat zou komen zodra Oranje zich voor een groot toernooi plaatst. Laten we eerst beginnen bij stap één: een akkoord tussen Zuid- en Noord-Korea. De ontmoeting van de leiders, president Moon Jae-in en Opperste Leider Kim Jong-un, was een leuk begin maar niet meer. Het was expliciet bedoeld als opwarmertje voor een ontmoeting tussen Kim en Trump, en een kans voor Kim om zich te presenteren als een goedlachse, op de keper beschouwd normale man met wie kan worden gepraat en onderhandeld. Missie geslaagd, zou je zeggen.
De leiders waren nog niet teruggewandeld naar hun eigen kant van de Koreaanse grens of er barstte een koortsige euforie los in Zuid-Korea, aangewakkerd door de Zuid-Koreaanse regering en aan haar leiband lopende media. Weldra waaide die over naar de VS. Moon riep dat Trump een Nobelprijs zou moeten krijgen, en in de hele westerse wereld debatteerden serieuze media over de vraag hoeveel krediet Trump voor deze kennelijk epische doorbraak verdient. Het is, kort gezegd, een belachelijke vertoning, een ‘vloedgolf van naïviteit en zelfopgelegd geheugenverlies’, in de woorden van de Russische Korea-expert Andrei Lankov.
Voor de goede orde: Koreaanse leiders ontmoetten elkaar wel vaker, en spraken dan mooie beloftes uit over vrede. Het Noorden krijgt dan veel geld of andere concessies, de relaties verslechteren drastisch en de cyclus begint opnieuw. In 2000 reisde de Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung naar Pyongyang, tekende daar een ‘vredesverklaring’, en kreeg daarvoor de Nobelprijs voor de vrede. Vervolgens bleek dat Zuid-Korea een half miljard dollar aan Noord-Korea had betaald om de top te laten plaatsvinden, de Amerikaanse president Bush wees Noord-Korea aan als lid van de ‘As van het Kwaad’ en het Noord-Koreaanse regime bouwde in het geheim een kernbom.
In 2007 was het tijd voor een nieuwe ronde. De nieuwe Zuid-Koreaanse president Roh Moo-hyun tekende in Pyongyang een ‘declaratie voor ontwikkeling, vrede en voorspoed’. Een paar jaar later schoot Noord-Korea een Zuid-Koreaans marineschip naar de bodem, bombardeerde een eiland, en de inmiddels aangetreden Kim Jong-un begon driftig verder te bouwen aan het nucleaire arsenaal van Noord-Korea, zelfs aan intercontinentale raketten en een waterstofbom. Nu, in 2018, is er een nieuwe ontmoeting. Noord-Korea heeft al aangekondigd een ingestorte berg te sluiten. Wauw!
Deze cyclus kan bestaan door een werkelijke wens naar vrede in Zuid-Korea, maar ook bij de gratie van telkens een nieuwe democratisch gekozen leider die hunkert naar een grote ‘win’ en een plek in de geschiedenisboeken. In dit spel stapt Donald Trump, een man met een ronduit infantiele behoefte om belangrijk en succesvol gevonden te worden. Zou hij ervoor zorgen dat een werkelijke vrede neerdaalt in Korea, dat alle kernwapens worden verwijderd en de Koreanen huilend in elkaars armen vallen? Ik hoop het, en Trump mag van mij een Nobelprijs krijgen als het lukt. Voorlopig lijkt het er vooral op dat hij als een orgeltje wordt bespeeld door Kim Jong-un én door president Moon. Zonder één concessie gaf hij aan Kim een reuzentroef weg: een ontmoeting met een Amerikaanse president. Dat voorspelt weinig goeds voor de topontmoeting straks.
Wie wil weten of Kim Jong-un zijn kernwapens werkelijk zal opgeven, kan op dit moment beter naar Iran kijken dan naar Korea. Iran was medelid van de As van het Kwaad. Na de Amerikaanse invasie van Irak (het derde lid van de As) bouwde Iran géén kernwapens, maar sloot een verdrag met de VS. Van dat verdrag willen Trump cum suis zo snel mogelijk af, en daarna mogelijk bommen op Iran – Israëls premier Netanyahu loopt zich al warm. Wat zal de conclusie zijn van Kim Jong-un – zal hij zijn kernwapens weggeven, voor een akkoord zoals Iran heeft, voor een handtekening van Donald Trump? Het is ongemeen spannend – voor wie net inschakelt.