Als er meer dan honderd Irakezen ontploffen bij een zelfmoordaanslag, tientallen burgers of krijgsgevangenen worden onthoofd in het kalifaat, een dorp met honderd inwoners wordt uitgemoord in Nigeria… Binnen twee dagen ben je uit de headlines als slachtoffer.
Terwijl één dode bij een gijzeling in Sidney nog dagen the talk of the town is in de pers.
Wat zijn de criteria? Nieuwswaarde?
Is er qua grote aantallen slachtoffers in sommige landen gewenning? Zou dat het zijn?
Als er in het Westen burgers sterven, of in Gaza of in Israël, dan loopt Twitter over van de ophef en opent het journaal ermee. Er worden al decennia structureel Papoea’s verjaagd en uitgemoord in wat de Indonesiërs Irian Jaya noemen maar wat volgens de oorspronkelijke bewoners West-Papoea heet. En niks geen commotie. Nieuw-Guinea ligt toch iets dichterbij dan Sidney. Hemelsbreed dan.
Is de kleur dan een ding? Ja en nee denk ik. Zouden de Papoea’s door, pak ’m beet, Oostenrijkers zijn vermoord, dan stond de Dam vol demonstranten.
De sleutel van het raadsel ligt ergens in de buurt van het volgende:
Het is pas invoelbaar als óf de slachtoffers óf de daders ‘herkenbaar’ zijn.
Dan gaat het ‘ons’ aan. Dan kunnen we voluit empathisch zijn of voluit foei roepen.
Wetenschap van de koude grond natuurlijk, maar laat me er eens wat voorbeelden bij slepen.
Royhinga zijn moslims, dat maakt het al lastig en de vervolgers boeddhisten. Niet westers, dus dat telt niet. Gazanen zijn ook westers maar de ‘daders’ zijn Israëli. Dat telt wel. Want in zekere zin westers en inwoners van een voor ons herkenbaar soort rechtsstaat. Omgekeerd is het ook erg, want dan zijn de ‘daders’ niet westers, maar wel de slachtoffers. Israëli. De moord op Koerden en Yezidi is weer ingewikkeld, want daders noch slachtoffers zijn westers.
Ook bij christelijke Arabieren is dat lastig. Er wordt een tweeduizend jaren oude Arabisch-christelijke cultuur zowat uitgemoord, maar… Weliswaar christen maar ook Arabier. Ook niet boven aan de lijst qua nieuwswaardig. Als dezelfde daders een westerse journalist onthoofden… Op alle voorpagina’s. Doen ze dat met een Syrische fotograaf van wat voor religie dan ook: voetnoot. Hoogstens.
Ik weet ook wel, nieuws is merchandise en het hemd is volgens een oubollig gezegde nader dan de rok. Maar toch. Ik zal er nooit aan wennen.
Elk slachtoffer is even dood. Die maakt het niet uit wat voor kleur, geloof of achtergrond de dader heeft.
En ons zou het niet moeten interesseren wat het slachtoffer voor identiteit heeft. Het was een persoon met een naam, met een geschiedenis en met dromen. Dat zou toch genoeg houvast moeten zijn om ons makkelijk met hem of haar te identificeren.