Dit stuk heet hier, naar wat het feitelijk beschrijft, Leas Hochzeit. Schadenfreude, de letterlijke vertaling van de oorspronkelijke titel, mist ironie en dubbele bodem. De bruiloft van Lea dus. De achterkant van een trouwpartij waar de slagschaduw van ‘die rotoorlog’ overheen hangt. Het wordt Lea’s derde huwelijk. Ze kan zich lastig binden. Ze heeft ook twee moeders. De biologische, Ada, net als vader Simon een Auschwitz-overlever. Na de trouwpartij gaat Ada naar het ‘gekkenhuis’, om de trauma’s van het kamp en het overleven te lijf te gaan. Lea heeft ook een onderduikmoeder, Riet, een vrouw vol antiheroïsche oorlogsverhalen met onhandige en geestige versprekingen. Duitse toneelspelers die Leedvermaak spelen voor een Duits publiek – dat kan loodzwaar worden, dus we houden het licht en luchtig, zal Eric de Vroedt mogelijk gedacht hebben. En zo is het ook gegaan, of althans: zo is het misschien bedoeld. Hoewel, de vijfde voorstelling in Bochum die ik zag, voelt al weer lood-in-de-schoenen-achtig zwaarder dan ze op de première moet zijn geweest.

Judith Herzberg heeft een sterk verhaal in honderd scènes bedacht en daarvoor taalmuziek geschreven. En regisseur Leonard Frank en componist Maurice Horsthuis hebben daar, samen met hun toneelspelers en musici, in 1982 muziektheater van gemaakt. Net als dertien jaar daarna Jochem Royaards met zijn Amai-troep in Geldrop, de andere memorabele Nederlandse uitvoering van Leedvermaak in de twintigste eeuw. In de Duitse uitvoeringen van de afgelopen decennia maakt men er toneel van, of liever: tóóóneel, Sprechtheater. Zoals hier. Goed ambachtelijk drama, slim in de mise-en-scène gezet, onder deze Nederlandse regisseur aangevuld met smalfilmbeelden op een mobiel schermpje, en andere ‘regievondsten’ die de boel handig versnellen. Maar is dit het stuk? Of is dit een schaduw van wat dit stuk kan zijn? Mijn ervaring: het is hier in Bochum vooral heel vol. En overdadig veel. Schreeuwend lelijk rood in de vormgeving. En tergend druk-druk-druk in de niet-aflatende jengelmuziek. Ook enorm illustratief in het toneelspelen, bijna uitleggerig.

De Vroedt voegt ook iets vermeldenswaardigs toe. In Leedvermaak introduceert Herzberg een joods spook, Daniël, een zwerver, outcast en beschermengel, die tijdelijk onderdak heeft gevonden bij Ada en Simon. De rol wordt vaak geschrapt. In deze voorstelling niet. Daniël is overal en nergens. Lichtvoetig, als een androgyne Dibbuk, trippelt Torsten Flassig, die hem prachtig speelt, dwars door alle scènes heen, hij luistert gesprekken af die niet voor hem bestemd zijn, hij verbindt mensen voor even die dat zelf nooit voor langer zouden kunnen. ‘Alsof Botho Strauss en George Tabori een partijtje badminton spelen’, schreef de Frankfurter Allgemeine naar aanleiding van deze enscenering. Voor het stuk geldt dat misschien al heel lang, voor deze voorstelling en haar regisseur (nog) niet. Uitverkochte zalen overigens, daar in Bochum, dat wel. Misschien is de tijd rijp om Judith Herzbergs complete trilogie (samen met Rijgdraad en het hier nog niet gespeelde Simon) in Nederland eens op het repertoire te nemen. Het materiaal verdient het. Ruimschoots.

Leas Hochzeit wordt bij Schauspiel Bochum weer gespeeld op 17 september en op 17 en 28 oktober, schauspielhausbochum.de.

Beeld: Therese Dörr als Lea en Torsten Flassig als Daniël in Leas Hochzeit. Foto Hans Jürgen Landes.