Hij maakte met een panoramacamera op statief 863 selfies, staande op straat naast een naambord van elk van de 863 gemeenten die Nederland toen telde. Hij kocht ter plekke twee briefkaarten, die hij postte; hij maakte een foto van de briefkaartenwinkel en de brievenbus. Deze artefacten – foto’s en kaarten – vormen een beknopt portret van die gemeenten in 1972 en daarmee van Nederland als geheel.
Gijzen is autodidact. Hij stond van jongs af open voor de niet-traditionele media die in de jaren zestig de kunsten binnenkwamen, video, met name; hij werd met die frisse opvatting een invloedrijk docent in conceptuele kunst aan de Rotterdamse academie. Groeten uit… werd voorafgegaan door een vergelijkbaar werk, het Relatieproject Rotterdam-Amsterdam, waarin Gijzen van 239 straten met dezelfde naam in Rotterdam en Amsterdam de straatnaambordjes fotografeerde en in een ordner verzamelde. Wie hem ergens wil indelen kan misschien denken aan de vrolijke fluxus van Wim Schippers, de dagelijkse datumschilderijen van On Kawara, de conceptuele wandelingen van Richard Long, de dagboekbladen van Viktor IV of de gevonden fotoverzamelingen van Erik Kessels, maar dat hoeft niet.
Groeten uit… is een werk dat appelleert aan de ziel van iedereen die ooit voor zijn plezier anwb-wegenkaarten van onder tot boven bestudeerde, van Piershil tot Moddergat; iedereen met een kantoorboekhandelcomplex; iedereen die de poëzie kent van ‘het consequent volhouden van een verder nutteloze handeling’, iedereen die ooit postzegels verzamelde (in het bijzonder de serie Juliana en profil vanaf 1953, met 37 ct ‘turks groen’ en 62 ct ‘oud roze’); iedereen die de briefkaarten van zijn oma heeft bewaard.
Gijzen toont steden die eenzaam in een wijd land lijken te liggen, in de mist van de gebrekkige zwart-witfoto’s. Dorpen die alleen met smalle klinkerwegen verbonden zijn met andere dorpen. Sommige naambordjes lijken nog negentiende-eeuws. Sommige gemeenten tonen op de briefkaarten hun historische gebouwen in kleur, Den Helder toont een meute mijnenvegers, Schoonebeek zijn ja-knikkers, Abbekerk de nieuwe Nuts-kleuterschool, Lelystad bestond pas net, daar is nog niks van enige importantie te zien. Sommige gemeenten waren zó klein dat er geen briefkaart te krijgen was (Heesch, Adorp). Hoorn had in 1972 al een bordje ‘Europese Gemeente’ onder zijn naam.
Gijzen staat daar 863 keer, bebaard, wachtend tot de zelfontspanner klikt; het is net of dat hele land om hem heen ook wacht, op iets. We weten inmiddels wel wat dat iets was, natuurlijk. De gemeentegrens in Gijzens foto’s is een frontier die zicht geeft op het vers bouwrijp gemaakte land, de nieuwbouwwijk, het begin van de snelweg, de nieuwe benzinepomp, grote veranderingen. Er zijn nog 393 gemeenten over. De kleintjes zijn opgegaan in grote met malle namen als Hollands Kroon, Stede Broec en Zuidplas. Er komen spoedig een Meijerijstad en een Gooise Meren bij. Joost mag weten waar die liggen; het zijn bureaucratische entiteiten, geen geografische. Ze zijn niet te fotograferen. Ik hoef er ook geen kaart uit te ontvangen.
Wim Gijzen, Groeten uit…, Kunsthal, Rotterdam, t/m 7 juni. Boek: VanSpijk/Rekafa Publishers
Beeld: Wim Gijzen, No. 125 – Breda, 1972. Kunsthal Rotterdam