Het grillige noodlot heeft gewild dat de Eurotop van 16 en 17 juni aanstaande plaatsvindt in de kolos waar Martin van Amerongen nu al twaalfenhalf jaar noodgedwongen tegenaan kijkt als hij zijn werkkamer betreedt: de met glazen platen bepantserde Nederlandsche Bank aan het Frederiksplein. En in haar koortsachtige schoonmaakwoede preluderend op deze mega-happening besloot het Amsterdamse gemeentebestuur het Westeinde, de straat waar De Groene sinds 1954 resideert, reeds drie weken voor de Eurotop in zijn geheel te zuiveren van al het straatmeubilair - de parkeerautomaten vanzelfsprekend daargelaten. De actie geschiedde met een aan Duitse Gründlichkeit grenzende voortvarendheid die zich slecht verhoudt met de traditionele nonchalanche die het ambtelijk apparaat van de gemeente Amsterdam tentoonspreidt bij operaties op de openbare weg.
Op de dag voorafgaande aan de razzia werden de fietsenrekken voorzien van gele borden waarop een ultimatum, en bij de volgende zonsopgang bleken ze inderdaad verdwenen, mèt medeneming van de rijwielen die nog aan het ijzerwerk vastgeklonken zaten.
Sindsdien is het tobben geblazen voor het fietsende gedeelte der Westeindebewoners. De sloten zijn nergens meer aan te bevestigen. Het enige wat men nog kan doen is wat beschutting zoeken bij een der ferme iepen aan de zijde van de weg, die in een eerder stadium van de beraadslaging over de veiligheidsmaatregelen rondom de Eurotop overigens ook op de nominatie stonden te verdwijnen. ‘s Nachts komen fietsendieven uit alle hoeken van de stad naar de omgeving van het Frederiksplein om hun slag te slaan, terwijl de rattenpopulatie door het verwijderen van de bio- en andersoortige vuilnisbakken eveneens een forse impuls heeft gekregen. De nachtelijke automobiliteit - die zich normaal gesproken beperkt tot de klantenkring van een nachtclub in een der belendende panden, is enorm toegenomen.
Is dit nu wat burgemeester Schelto Patijn en zijn loco Edgar Peer bedoelen met hun slogan 'City of Inspiration’? ‘We moeten deze kans aangrijpen om ons te laten zien zoals we zijn’, sprak Patijn de Amsterdamse euroburger onlangs nog moed in. Kennelijk passen in dat beeld geen fietsenrekken.
Over de relevantie van de gemeentelijke opruimwoede valt natuurlijk te twisten. Welk gevaar viel er zo'n 25 dagen voor het grote eurofeest eigenlijk te duchten? Vreesde men dat Koerdische rebellen het ijzerwerk in de nacht zouden omsmeden tot een Stinger-raketinstallatie? Had de BVD Patijn getipt over op handen zijnde IRA-acties vanuit de biobakken aan het Westeinde?
DE OMGEVING van De Nederlandsche Bank is een van de gebieden in Amsterdam die deze weken zijn uitgeroepen tot ‘veiligheidszone’. Amsterdam telt straks vijftien van die controlegebieden. Een van de belangrijkste zones naast De Nederlansche Bank is het Wallengebied, alwaar president Jacques Chirac tijdens de Eurotop zijn toevlucht neemt in hotel The Grand, direct gelegen bij het wijd en zijd als ‘de pillenbrug’ bekendstaande gedeelte van de Damstraat, waar men zich voor een rijksdaalder kan verzekeren van een drie dagen durende rohypnol-roes.
Maar liefst zes coffeeshops in de omgeving van Chiracs pleisterplaats hebben te horen gekregen dat zij de deuren moeten sluiten zodra de Franse president eraan komt. Inkomstenderving wordt voor zover bekend niet vergoed. Ook hier dus geen sprake van Patijns motto: ‘We moeten ons laten zien zoals we zijn.’
De veiligheidszones worden nog met de dag groter. Ook het gebied rond de woonhuizen van Wim Kok in Buitenveldert en van Hans van Mierlo aan de Keizersgracht zijn straks onderworpen aan een gemeentelijke noodverordening. Ook de ambtswoning van de burgemeester aan de Herengracht wordt als een potentieel te belegeren veste beschouwd, zeker na de stormloop van een dronken volksmeute die hier in de nacht van Koninginnedag plaatsvond als reactie op Patijns maatregelen ter pacificatie van het jaarlijkse volksfeest.
In zo'n spergebied gelden strenge regels. De normale burgerrechten zijn geschrapt. Iedereen die er ook maar enigszins verdacht uitziet, kan straks rekenen op aanhouding en ondervraging. Politiewoordvoerder Klaas Wilting kondigde al aan dat de politie per huis een intensief antecedentenonderzoek naar bewoners c.q. werknemers zou verrichten: ‘We willen weten wie er precies op welk huisadres woont en wie hun huisgenoten zijn. Wie niet wil meewerken is niet verplicht. Hoewel ons nog geen dreigementen hebben bereikt, kan het noodzakelijk zijn dat we bij het vermoeden van een aanslag panden moeten ontruimen. Daarom is het voor ons van het allergrootste belang dat we weten wie er op welk adres thuishoort.’
Ook uw favoriete weekblad werd in het kader van deze volkstelling reeds gevisiteerd door vertegenwoordigers van hoofdcommissaris Nordholt. Stok achter de deur was dat als er geen lijst van het personeel zou worden overhandigd, De Groene geen gebruik meer mocht maken van de ingang van haar kantoorpand. In dat geval zou er moeten worden uitgeweken naar een keldertrapje aan de achterzijde van het pand, een soort achterluik waar zeker de oudere medewerkers der redactie halsbrekende toeren zouden moeten uithalen om hun bijdrage tijdig bij de eindredactie aan te leveren. De Groene-redactie ziet dit als een eerste aanzet tot een Europese persbreidel en werkt er slechts met grote tegenzin aan mee.
Ook elders in de omgeving van het Frederiksplein klinkt protest. ‘Ik zie het maar als een bijbelse plaag’, zo meldde een medebewoner van het Westeinde. ‘En onze Lieve Heer Duisenberg, hoog in de wolken stuurt het over ons heen.’
ZO STIJGT DE spanning met de dag. Tekenend voor de opgeroepen emoties was ook de manifestatie van het vakbondswezen aan de poorten van De Nederlandsche Bank, verleden week woensdag. Het was de eerste demonstratie van betekenis. Voor die tijd was er al sprake van enige bescheiden initiatieven van Euro-tegenstanders, zoals enkele autonomen die à la Jericho zeven keer een ronde maakten rond het nationale geldinstituut, maar daar bleef het tot nog toe bij.
Nu sloeg dus het vakbondswezen toe. Helaas bleef het ook hier beperkt tot een mini-evenementje in een tent bij een winderige hoek van het Nederlandsche Bank-complex. De opkomst viel vooral tegen doordat de organisatie weliswaar wel de dag van de actie bekend had gemaakt, maar niet het precieze tijdstip, een en ander uit angst dat hordes hallucinerende paddo-slikkende streetravers zich bij het vakbondskader zouden voegen.
Zo bleek ook dit spektakel nogal een deceptie. De vertegenwoordigers van FNV en CNV - onder wie Johan Stekelenburg, de nieuwe titaan van Tilburg - waren naar het Frederiksplein getogen om enige schrille kanttekeningen te zetten bij het Europese werkgelegenheidsbeleid, maar lieten zich geheel en al inkapselen door een dosis repressieve tolerantie van Nederlandsche Bank-directeur Wim Duisenberg, die zowaar vanuit zijn werkkamer neerdaalde om op het vakbondspodium zijn innige solidariteit te betuigen met de werknemers van Renault-Vilvoorde en andere slachtoffers van het Europese multinational-wezen. In een moment van innige intimiteit sloeg de toekomstige president van de Europese Centrale Bank zelfs de armen over de schouders van de glunderende vakbondsvoorzitter en sprak hij tot het stomverbaasd toekijkende publiek dat Stekelenburg en hijzelf als lichtende rolmodellen konden worden gezien voor de broodnodige doorstroming op de arbeidsmarkt. Na dit staaltje van corporatistisch harmoniemodel mocht een kleine delegatie bonkige fabrieksarbeiders nog een rondje lopen met een paar protestborden en toen was het weer gedaan.
AMSTERDAM STAAT aan de vooravond van de grootste politieactie sinds de Tweede Wereldoorlog. Zelfs op 30 april 1980 waren er niet zoveel agenten op de been als de komende weken. Er zijn maar liefst vijfduizend agenten gerecruteerd voor de bewaking van de Europese staatshoofden en eerste ministers. Drieduizend agenten worden uit andere delen van het land overgebracht en verblijven straks op twee grote passagiersschepen in het westelijk havengebied.
Met name uit het hoofdstedelijke coffeeshopwezen, onder Patijn toch al steeds verder in het verdomhoekje gezet, klinken verontruste geluiden over gevreesde zuiveringsacties die parallel aan de Eurotop zouden kunnen worden gehouden. De vrees bestaat dat de hoofdstedelijke politie de verregaande bevoegheden van de noodverordeningen zal inzetten om nog wat achterstallige klusjes op te knappen. Het is dan ook vooral het Amsterdamse softdrugscircuit dat als voornaamste sponsor optreedt van de streetrave parties en blow-ins die straks onder de neus van Chirac, Kohl en de andere euroleiders zullen worden gehouden.
Ook het paddo-wezen grossiert in flyers en ander propagandamateriaal. Het is echter maar zeer de vraag of dat het gewenste actieve engagement met zich mee zal brengen. Eenmaal klapwiekend van de kaalkopjes en pillen zullen de demonstranten naar gevreesd moet worden niet eens meer een lantaarnpaal van een politiepaard weten te onderscheiden.
Niettemin verkneukelt het tweewekelijkse actieblad Ravage zich al uitgebreid over de orgie van chaos en autonome anarchie die zich volgens de vaste overtuiging van de medewerkers van deze opvolger van Bluf! meester van Mokum zal maken. ‘It’s partytime!’, juicht Ravage. Het blad signaleert een zee van activiteiten in het kader van de actie ‘EUrotop’. Het maakt onder meer gewag van een pamflet van de actiegroep Night Riot, dat aandringt op nachtelijke protesten: ‘Gun ze geen nachtrust, hou ze uit hun slaap’, aldus het pamflet. ‘Treft het kapitaal in hun hart, saboteer economische giganten als KLM, ABN Amro, Shell en Rijkswaterstaat.’ Verlekkerd wordt Klaas Wilting geciteerd, die in een apocalyptisch moment de profetie schijnt te hebben uitgesproken dat er ‘een driedaagse chaos’ aan het losbarsten is.
Ravage maakt melding van alle acties die op til zijn, van de Sex Riot - een ‘Erotop voor seksuele vrijheid’ - op de Nieuwmarkt en de Manifestatie voor seksuele diversiteit op de Westermarkt via de Euroblow voor drugsvrede bij De Nederlandsche Bank tot de chaosdagen op de Nieuwmarkt, ‘een driedaags punkfestijn naar Duits voorbeeld’. Niet alleen de Eurocraten met hun Europol-plannen zijn dus Duits georiënteerd, ook hun tegenvoeters kunnen er wat van.
We houden ons hart vast.