Verkiezingen in Griekenland, Frankrijk en Engeland, straks in Nederland en Amerika. Het volk laat weer weten wat het wil. Maar wat wil het volk? Dat weet het zelf niet meer, en op de keper beschouwd weten de politici het evenmin, al verzekeren ze het tegendeel. Zelden sinds de grote crisis van de jaren dertig heeft ‘het’ volk, niet van een land maar van het Westen, zich in een toestand van een zo diepe malaise bevonden.

Griekenland speelt een sleutelrol in de stabiliteit van de euro. Afgelopen zondag heeft de Gouden Dageraad, de partij van de neonazi’s, bijna zeven procent van de stemmen gekregen en de communisten 8,38. De Pasok, de grote socialistische partij van het midden, heeft een zware nederlaag geleden (nu vijftig zetels). De Nieuwe Democraten zijn met bijna twintig procent de grote overwinnaars. De Kathimerini, de betrouwbaarste krant, concludeert dat met deze verkiezingen het land in het voorportaal van de hel (limbo) is beland.

De leider van Pasok, Venizelos, en zijn collega van de Nieuwe Democraten zijn bereid met een derde partij een pro-Europese regering te vormen die opnieuw met de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds in onderhandeling zal gaan over de oplossing van de economische problemen. Als deze drie grootste partijen er niet in slagen een coalitie te vormen, heeft president Papoulias het recht nieuwe verkiezingen uit te schrijven. En wat dan? Terwijl we probeerden de toekomst van de natie te verzekeren, hebben we het volk in verbittering achtergelaten, zei Venizelos. De Grieken moeten elkaar weer leren kennen. Met deze verkiezingsuitslag? Het komt dichter bij de inleiding tot een burgeroorlog.

In Frankrijk is de socialist François Hollande met een meerderheid van 2,5 procent de nieuwe president geworden. Ook hij heeft radicale uitspraken gedaan. Hij gaat Europa in een nieuwe richting sturen en natuurlijk de schuldencrisis oplossen en de economische groei bevorderen. En op langere termijn wil hij als socialist een fundamentele verandering van de maatschappij. ‘Vooruitgang is niet langer een ideologie maar het blijft een aanstekelijk denkbeeld. Ik ben een soldaat van de vooruitgang.’ Wie niet?

In politiek opzicht is Frankrijk een ordelijker land dan Griekenland, maar ook de Fransen worden dagelijks bedreigd, gekweld door de problemen van alledag, stijgende kosten van levensonderhoud, de werkloosheid en een groeiend ongeloof in de politieke klasse die nu al vier jaar vruchteloos probeert het fundamentele vraagstuk van de schuldencrisis op te lossen. Vergeet niet dat Marine Le Pen in de eerste ronde van de verkiezingen 6,4 miljoen stemmen heeft gekregen. Ze denkt dat de concurrerende partijen het land willen islamiseren, de invoering van de sharia vergemakkelijken en halal vlees op het Franse menu zetten.

In Nederland weten we daar alles van, maar nu hebben we misschien toch de derde mislukking van het populistische experiment achter de rug. De aanvoerder lijkt hier zijn politieke gezicht verloren te hebben. Hij is nu bezig om met de Engelse vertaling van zijn laatste boek de Amerikanen voor zijn inzichten te winnen. En bij een deel van de kiezers zal hij daarmee wel enig succes hebben. Hij heeft zich laten interviewen door Glenn Beck, kampioen reactionair van de Amerikaanse televisie, nu zelfs te links voor Rupert Murdoch’s Fox News. Sinds de verkiezingen van vier jaar geleden heeft Amerika de Tea Party die op haar manier het land wil teruggeven aan de Amerikanen. Na de déconfiture van het gedogen zal Wilders zich daar meer thuis voelen dan in Den Haag.

Beleven we aan het begin van deze eeuw het einde van de oude westerse democratie? In 1960 kwam de Amerikaanse socioloog Daniel Bell met de eerste diagnose, The End of Ideology. Daarop is een hele bibliotheek van nadere uitwerking gevolgd. In 1992 volgde Francis Fukuyama met zijn The End of History, dat ook weer een lange reeks van commentaren, exegesen en toelichtingen tot gevolg had. Misschien hebben we daardoor de westerse kapitalistische maatschappij beter leren begrijpen, maar in ieder geval niet geleerd hoe we de grote vraagstukken moeten oplossen. Aan het begin van deze eeuw zouden Bush jr. en zijn neoconservatieven het op een nieuwe manier proberen. Het neoconservatisme heeft zichzelf in de praktijk ontmaskerd als een misdadige dwaalleer. De daardoor ontketende oorlogen duren voort. In 2008 begon in Amerika de kredietcrisis, gevolgd door de om zich heen grijpende werkloosheid. Het hele Westen is erdoor aangetast en er is nog geen overtuigende remedie voor gevonden.

In deze eeuw wordt de geschiedenis van het Westen gekenmerkt door een opeenstapeling van gigantische mislukkingen zonder een uitzicht op verbetering. Is het een wonder dat de kiezers de politieke klasse niet meer geloven, dat de partijen en de gevestigde media als instrumenten van bedrog worden gezien? En dat de wanhopigsten hun redding zoeken bij de kwakzalvers van het populisme? Reken erop dat deze crisis nog lang niet is afgelopen.