Er is een punt waarop hiphop de spoken word-poëzie nadert. Op dat grensvlak steekt Saul Williams zijn vuist omhoog. Onlangs was hij in Paradiso voor een optreden, de dichter (hij publiceerde in de VS drie dichtbundels) die via ac teur/filmmaker (hij speel de in en schreef mede de filmfestivalhit Slam uit 1998) na zijn bejubelde debuutalbum vooral bekend werd als rapper. «I gave hiphop to white boys when nobody was looking», rapt hij op zijn nieuwe, tweede album. Ook in het bovenzaaltje van Paradiso waren vooral witte jongens komen kijken, en in eerste instantie bléven ze ook vooral kijken. De enige die bewoog was die lange, trotse slungel op het podium. Hij keek spottend de zaal in: «Dus dit is wat je krijgt wanneer iedereen tot de middenklasse be hoort?»
Goed beschouwd is Williams als rapper een linkse dwingeland. Maar te welbespraakt om opzij te schuiven, deze eloquente drammer. In een begeleidend schrijven bij zijn nieuwe album wordt spottend opgemerkt dat Williams, hoe wel hiphopper, nog nooit is neergeschoten en ook geen kinderen bij verschillende vrouwen heeft. Hij cultiveert zijn gebrek aan machisme: «Hell, nigga. I aint hard/ Id rather help than fight you/ Id rather hug than swing.» In Telegram haalt hij uit naar collega-rappers die denken zich uiteindelijk binnen het establishment te hebben binnengekocht: «You aint rich dawg, you just got money». Het is een van zijn stokpaardjes: het verval van hiphop, van de soundtrack tot de straat verworden tot megafoon van het materialisme.
Williams is zelf het andere ui terste, namelijk het type neger dat er de slavenboten graag bij mag slepen. Dat mag op zichzelf net zon vervelende discussie-afmaker zijn als in Nederland 40-45, Williams is taalbehendig genoeg om zijn spervuur aan woorden langs de clichés te laten slalommen. En niet alleen dat: hij put voor de kale, bijna industriële be geleiding van zijn woorden ook uit onorthodoxe bron. Dat Telegram drijft op een sample van Supertouch van Bad Brains, niet alleen tot op heden een van de weinige zwarte hard core-punkbands, maar ook de groep die dat genre verrijkte met reggae-invloeden. Door uitgerekend die band te samplen en daar overheen te rappen, maakt Williams meer duidelijk over zijn historisch be wustzijn dan zijn teksten ooit kunnen doen. De meest opvallende gasten op het album zijn de in verschillende nationaliteiten gewortelde rebellen van de alternatieve rock (zanger Serj Tankian van Sys tem of a Down, ex-zanger Zack de La Rocha van Rage Against The Machine, Isaiah Ikey Owens van The Mars Volta) en zoals wel meer bij Saul Williams is ook daar niets toevalligs aan. Hij is een punkrocker binnen de hip hop, de priemende wijsvinger die zijn genregenoten blijft wijzen op hun ge deelde verleden.
In Pa ra diso droeg hij de middenstanders in een razend tempo een gedicht voor. Zoals zijn samples zonder teksten al genoeg vertellen, zo kan zijn poëzie ook zonder samples.
Saul Williams (platenmaatschappij: V2) treedt donderdag 30 juni op tijdens Rock Werchter