Onlangs ging de vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, vanuit Brussel online in gesprek met Tweede Kamerleden over de Europese Green Deal. Op een vraag van de Partij voor de Dieren (pvdd) nam Timmermans het woord ‘emotionair’ in de mond. Hij wil de Europese burgers ‘emotionair meenemen’ op de weg naar groen en ecologisch verantwoord leven, werken, reizen en produceren, niet revolutionair, zoals volgens hem de pvdd het liefst zou willen.
Emotionair meenemen. Het woord emotionair bestaat niet, het was een grappige verspreking van het woord emotioneel, neergezet door Timmermans tegenover revolutionair. Draagvlak zoeken tegenover ‘te ver’ voor de troepen uit lopen. Nu er meer zicht komt op wie de lijsttrekkers worden bij de verkiezingen van 17 maart 2021 is het interessant om van een paar van hen te bekijken of ze emotionair, revolutionair, dan wel beide of geen van beide zijn.
Laat ik beginnen bij het cda. Eindelijk is daar besloten dat het tijd werd dat ook bij de christen-democraten duidelijkheid komt over wie de lijsttrekker wordt. Het leiderloos tijdperk heeft lang genoeg geduurd, evenals het noemen van steeds dezelfde namen als mogelijke kandidaten.
Prompt liet minister van Financiën Wopke Hoekstra weten dat hij zich niet kandideert. Dat laatste zong al lang rond op het Binnenhof, dus weinigen keken daarvan op. Het is eerder de vraag waarom partijvoorzitter Rutger Ploum nog in een cabriolet langs het ministerie van Financiën reed in het promotiefilmpje waarmee de interne lijsttrekkersstrijd van start ging.
De een vindt Hoekstra’s beslissing getuigen van zelfkennis. De man houdt niet van borrels, praatjes en zaaltjes. Emotionair zou Hoekstra de kiezer niet weten mee te nemen. Den Haag zou echter Den Haag niet zijn als er niet ook te horen valt dat Hoekstra gewoon niet tegen zijn verlies kan en zich heeft teruggetrokken omdat collega-minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid in de afgelopen coronamaanden zoveel meer naamsbekendheid heeft verworven.
De Jonge, inmiddels de gedoodverfde cda-lijsttrekker, houdt bovendien wél van borrels, praatjes en zaaltjes, en denkt de mensen wel mee te kunnen nemen. Hij loopt weliswaar regelmatig voor de troepen uit, zoals met zijn coronawet en -app, maar niet om een revolutie te ontketenen, meer uit haast en ondeskundigheid.
Op één onderwerp zal De Jonge zijn partij niet meenemen: een regering met Forum voor Democratie (FvD ) van Thierry Baudet. Dat gaat wat De Jonge betreft niet gebeuren. Veel boeren in Brabant hebben het cda verlaten om achter het FvD aan te lopen, en CDABrabant is daarvoor in het provinciaal bestuur gezwicht. De Jonge ziet in dat een groot deel van de cda-achterban absoluut niet geassocieerd wil worden met Baudet, een partijleider die een revolutie wil ontketenen door haat te zaaien tegen buitenlanders, Europa en pleitbezorgers van klimaatmaatregelen. Een revolutie die er vooral moet komen ter meerdere eer en glorie van de haatzaaier zelf.
Partijvoorzitter Ploum deed met zijn cabriolet ook Volendam aan, woonplaats van Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en de derde naam die genoemd werd. Keijzer verloor eerder al een lijsttrekkersstrijd. Dat ze meedoet, liet ze lang onduidelijk. Keijzer spreekt zich niet vierkant uit tegen samenwerking met Baudet. Omdat ze de emoties van de onder druk staande boeren snapt? Vond ze hun protest dan nog ‘beschaafd’? Bij het raadplegen van de achterban, waaraan komende week ook niet-leden mogen meedoen, is het een interessante testcase: hoe wordt er breder in de partij en daarbuiten gedacht over samenwerking met Forum?
Wie daar niet over hoeft na te denken is minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, kandidaat-lijsttrekker bij D66. Baudet staat voor alles waar D66 van gruwelt. In haar eigen partij zullen mensen haar naam echt wel kennen, maar brede bekendheid heeft Kaag niet. Niet vreemd. Haar ministerspost brengt haar veel over de grens, maar niet in het nieuws. En voorafgaand aan haar ministerschap werkte en woonde ze in het buitenland.
Ondanks die relatieve onbekendheid roept ze wel emoties op. Wat iets anders is dan emotionair meenemen, dat weten we nog niet van haar. Al maanden gonsde het dat zij D66 zal gaan leiden en dat Rob Jetten, die zich niet kandideert, tegenover haar geen schijn van kans zou hebben gemaakt. Tenslotte is zij een vrouw met bestuurlijke ervaring én heeft ze charisma.
Maar de nadruk ligt vooral op dat eerste, haar vrouw-zijn. Het zou inderdaad revolutionair zijn als Nederland een vrouwelijke premier krijgt, maar een revolutie zou niet uitbreken. Haar vrouw-zijn maakt het echter tot een taboe om te bevragen of Kaag politiek en inhoudelijk breed genoeg is onderlegd om fractievoorzitter of premier te zijn. Terwijl dat ook een vraag zou zijn bij een man met haar achtergrond. Zal Kaag bereid zijn fractievoorzitter te worden als D66 na een teleurstellende stembusuitslag in de oppositiebanken belandt. Gaat ze er helemaal voor?
Even terug naar het revolutionaire dat Timmermans bij de pvdd ontwaarde. Fractievoorzitter Esther Ouwehand wordt lijsttrekker. Laat zij nou beter in staat zijn dan haar voorganger Marianne Thieme om mensen emotioneel mee te nemen in een voor velen redelijk revolutionair verhaal over mens, dier, natuur en klimaat. En dat dan ook nog eens gebaseerd op kennis van zaken, gebracht met vasthoudendheid en gelardeerd met humor. Emotioneel én revolutionair, daaraan had Timmermans niet gedacht, toch ligt ‘emotionair’ die combinatie al te wachten.