Londen – Rijke Russen houden van Engeland: Britse banken stallen zonder vragen miljoenen, er is duur onroerend goed, je vrouw of maîtresse kan gezellig winkelen, voor je kind is een goede school te koop. Een duurbetaald ‘gouden visum’ garandeert een open grens. En dan de Engelse rechtspraak: die bewijst Russische oligarchen goede diensten bij zakelijke geschillen – waar immers de onafhankelijke rechter in Rusland verleden tijd is – en kan zelfs een einde maken aan kritische publicaties in de pers of in boekvorm.

Je laat een advocatenkantoor een procedure wegens laster aanspannen tegen een journalist of schrijver en diens uitgever en eist miljoenen schadevergoeding. Of je in het gelijk wordt gesteld is van minder belang. Advocaten zijn duur en een Russische oligarch heeft diepere zakken dan een journalist, krant of uitgever. Doel is de tegenstander in eindeloze procedures te ruïneren, zodat de volgende die iets vervelends wil schrijven zich nog wel twee keer zal bedenken. slapp’s worden zulke zaken genoemd: Strategic Lawsuit Against Public Participation.

De journaliste Catherine Belton schreef in 2020 Putin’s People over de manier waarop oligarchen rond de Russische president met alle middelen de nationale economie in hun greep kregen en daarna doorgingen voor invloed in het Westen. Nadat Poetin-criticus Aleksej Navalni – sindsdien vergiftigd en opgesloten – het boek had geprezen op YouTube regende het opeens aanklachten tegen Belton en uitgever HarperCollins, van de Russische olieonderneming Rosneft en Russische oligarchen. Onder hen Poetins persoonlijke vriend Roman Abramovitsj, die de voetbalclub Chelsea bezit.

Anderhalf miljoen pond aan juridische kosten voor HarperCollins verder is de zaak geschikt: Abramovitsj kreeg van de rechter op twee ondergeschikte punten gelijk. Dat hij Chelsea kocht in opdracht van Poetin was geen feit maar een indruk, dat zal in de volgende druk beter tot uitdrukking komen. Om een foute weergave van een geschil van Abramovitsj met de oligarch Boris Berezovski goed te maken, belooft HarperCollins geld aan een goed doel.

Een opgeluchte Catherine Belton prijst haar uitgever, die haar nooit heeft laten vallen. Maar een aantal soortgelijke zaken is in behandeling. In sommige landen mag een rechter zulke langdurige procedures afwijzen en partijen tot een regeling en weerwoord verplichten. Als het, in het licht van de Oekraïne-crisis, de regering Johnson ernst is Poetins vrienden het leven in Engeland moeilijker te maken, zou de introductie van zulke anti-slapp-wetgeving voor de hand liggen.