AMSTERDAM – De nonsens die afgelopen half jaar door de leiding van uitgeverij PCM in het openbaar is gedebiteerd, werd steeds gekker. Zelfs op de nieuwjaarsrecepties zei bestuursvoorzitter Ton aan de Stegge dat het Britse private equity fund Apax zich niet binnen afzienbare tijd zou terugtrekken uit PCM. Het moment dat Apax zou gaan desinvesteren kon nog wel twee jaar op zich laten wachten. En collega Philip Alberdingk Thijm, verantwoordelijk voor de dagbladen, ging bij dezelfde gelegenheden onverdroten door met zijn uitleg dat de kostenbesparingen die de kranten zich dit jaar moeten getroosten geen bezuinigingen zijn maar een nieuwe manier van budgettair denken.
Allemaal doorzichtige pogingen om continuïteit te veinzen. Want Apax is nu al op de vlucht geslagen en verkoopt zijn aandelen terug aan Stichting Democratie & Media (SDM), die in 2004 haar meerderheidsbelang onder druk van de toenmalige directie afstootte. Toen De Groene Amsterdammer op 27 oktober vorig jaar melding maakte van de belangstelling van de stichting om PCM terug te kopen, werd dit door PCM uiteraard slinks ontkend. Elke letter in de pers kan de prijs opdrijven of juist doen kelderen. Maar alle flauwekul ten spijt is het toch gebeurd. Volgens secretaris Stoop van SDM betaalt de stichting de terugkoopsom uit eigen middelen. SDM heeft ruim driehonderd miljoen euro in kas. Ze wil een ‘eenduidige aandeelhoudersstructuur’, aldus Stoop in NRC Handelsblad van dinsdag 23 januari. Dit verlangen naar eenduidigheid sluit overigens niet uit dat er alsnog een tweede partij aan boord wordt getild. In het verleden zijn daarover verkennende besprekingen gevoerd met Rabobank.
Het begrip ‘eenduidige aandeelhoudersstructuur’ is voor een groot aantal functionarissen bij PCM niettemin een angstaanjagend perspectief. In de Raad van Bestuur is chief executive officer Ton aan de Stegge zijn leven niet zeker. De ceo heeft afgelopen half jaar een duizelingwekkend aantal tournures gemaakt. De spectaculairste draai van Aan de Stegge was het ‘deal – no deal’ met zijn voormalige bovenbaas Marcel Boekhoorn van Telfort, met wie hij eerst wel en toen weer geen gratis kwaliteitsdagblad zou gaan maken.
Chief financial officer Bert Groenewegen heeft ook reden tot zorg. Sinds het fiasco van Aan de Stegge met de gratis krant leek hij de nieuwe machthebber in het management van PCM. Zich beroepend op het commitment van de topmanagers om twintig procent rendement te genereren in ruil voor extra bonussen – zelf heeft Groenewegen, naar verluidt, voor negentigduizend euro aandelen in PCM– zette hij de kranten het mes op de keel om verder te saneren. Zijn belangrijkste financiële controller verdient niet voor niets meer dan hoofdredacteur Pieter Broertjes van de Volkskrant. Maar of SDM net zoveel belang hecht aan de trucs van de ‘financial engineers’ als Apax is de vraag.
Bestuurslid Philip Alberdingk Thijm ten slotte moet zich opnieuw positioneren. Bij de vlaggenschepen de Volkskrant en NRC Handelsblad geniet hij, wegens zijn gebrek aan strategisch overzicht, weinig ontzag. Bij het uitluiden van hoofdredacteur Folkert Jensma van NRC Handelsblad in november vorig jaar werd de lofrede van Alberdingk Thijm zelfs overstemd door steeds luider sprekende redacteuren aan de bar en rinkelende bierglazen.
De Raad van Commissarissen, waar Engels de voertaal is, zit in meerderheid ook op de schopstoel. De Ondernemingsraad had de toezichthouder al eerder in het vizier en begon de aanval op te zoeken. De OR was zich aan het oriënteren of er een zaak tegen de raad van commissarissen bij de Ondernemingskamer aanhangig zou kunnen worden gemaakt.
Allereerst commissaris Stephen Grabiner van Apax natuurlijk. Maar ook voorzitter Van der Merwe moet zich beraden. Van der Merwe is altijd een warm pleitbezorger geweest van de heilzame tucht door hedgefondsen – de berichtgeving over private equity in de eigen kranten ergerde hem zienderogen – en kan dus beter gaan.
De entree van Apax heeft niets positiefs opgeleverd. Integendeel. Apax heeft het gewichtigste krantenbedrijf van Nederland naar de afgrond geleid. De exit van Apax zal aan het licht brengen of en wat er nog te redden valt.