De voordelen van grootschalige ontvangst van smeergeld door een politieke partij zijn duidelijk. Je kunt het partijkader lekker veel zwart uitbetalen en het wettelijke uitgavenplafond voor verkiezingscampagnes eenvoudig omzeilen. Nadelen heeft zo’n smeergeldmachine ook. Want behalve zwart geld produceert het fraudesysteem ook mensen die te veel weten. Zolang justitie nergens lucht van krijgt of de andere kant op kijkt, is dat niet erg. Wie gratis geld mag tappen uit de partijsmeergeldautomaat zal het bestaan van dat ding niet aan de grote klok hangen. Dat verandert als het misgaat. Dan hebben sommige mensen die veel weten opeens een reden om gaten te schieten in de muur van stilte. Om hun eigen hachje te redden of omdat ze weigeren in hun eentje op te draaien voor een collectieve graaipartij.

Zondagavond was het de beurt aan Pablo Crespo. Jarenlang bekleedde hij hoge functies in de rechtse Volkspartij (PP) van premier Rajoy. De partijleiding ontving tachtig procent van het salaris zwart, zei Crespo zondagavond in een tv-programma. Hij had op het regionale partijkantoor in Galicië persoonlijk de maandelijkse envelopjes met vette zwarte toeslagen uitgedeeld. Zoals de hele partijtop wist volgens Crespo ook Rajoy van de illegale giften van bouwgiganten. Die sleepten vervolgens voor honderden miljoenen overheidsopdrachten (met flink opgeblazen prijskaartje) binnen bij regeringen van de PP.

Crespo is met Francisco Correa de hoofdverdachte in de zogenaamde zaak-Gürtel, een omvangrijk corruptienetwerk in en rond de PP. Zijn verklaringen van zondag sluiten naadloos aan bij die van Luis Bárcenas, de man die ruim twintig jaar de financiën van de PP beheerde. Bárcenas zit in voorarrest nadat justitie ontdekte dat hij bijna vijftig miljoen euro zwart geld op Zwitserse bankrekeningen had staan.

Aanvankelijk deed de PP de justitiële problemen van Crespo en Bárcenas af als een ‘campagne tegen de partij’. Naarmate de bewijzen zich opstapelden, nam de partijleiding afstand en liet hen uiteindelijk vallen als een baksteen. Maar beiden verzekeren dat ze bewijsmateriaal hebben tegen een groot deel van de partijleiding. De boodschap is duidelijk: óf de regering-Rajoy gebruikt haar invloed om de rechtszaken tegen hen te stoppen, óf er gaan koppen rollen.