Berlijn – Ineens willen alle Duitse toppolitici zich toch nog van hun ferme kant tegenover Turkije laten zien. Zelfs bondskanselier Angela Merkel verliet afgelopen weekend haar bekende onderkoelde opstelling en zei tijdens een publiek optreden ‘strengere sancties niet uit te sluiten’. De directe aanleiding voor dit onverwachte vonkje in het Duitse politieke debat: op verzoek van Recep Erdogan, de Turkse president, werd de Duits-Turkse schrijver Dogan Akhanli (60) dit weekend in zijn vakantiehotel in Spanje gearresteerd. Erdogan had deze criticus op de Interpol-lijst laten zetten.
Opvallend snel gooiden de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel (spd) én Merkel (cdu) hun gewicht in de schaal om uitlevering te verhinderen. De ijver was des te opvallender omdat de afgelopen maanden critici van rechts én links – zoals Grünen-voorzitter Cem Özdemir – de Duitse regering hebben verweten zich te ‘soft’ op te stellen tegenover Erdogan.
Vorig jaar was er al de beruchte affaire rond het satirische Erdogan-gedicht van de cabaretier Jan Böhmermann, die door Merkel niet principieel werd verdedigd. En toen Turkse politici in maart in Europa voor het omstreden Turkse referendum kwamen pleiten, werd hen geen strobreed in de weg gelegd.
Die diplomatieke opstelling is nu veranderd. Een reeks conflicten is aan die omslag voorafgegaan: Duitsland eist al maanden de vrijlating van Duitse politieke gevangenen in Turkije, en Erdogan eist op zijn beurt de uitlevering van enkele coupplegers. Vorige week riep hij daarbij zelfs Turken in Duitsland op om níet op cdu, spd of Grünen te stemmen.
De nieuwe scherpe toon van de Duitse regering ligt echter vooral aan het tijdstip, zoals Der Spiegel maandag fijntjes opmerkte: in september zijn er verkiezingen in Duitsland, en Erdogan is onder Duitse kiezers even populair als een ‘tekenbeet’. Bijna alle politici proberen zich daarom als vastbesloten Erdogan-criticus op te stellen.
Vooral voor Gabriel is het de laatste mogelijkheid om de lage peilingen van de spd op te krikken. En Merkel, die volgens alle peilingen lijkt te kunnen rekenen op een vierde termijn, wil niet dat er nu tóch nog moeilijke vragen gesteld gaan worden over haar vluchtelingendeal vorig jaar met Turkije.
Voor de betroffen schrijver Akhanli is het ondertussen afwachten wat dit politieke spel hem zal opleveren. Hij is voorlopig vrijgelaten, maar moet wel in Spanje wachten op een officieel arrestatieverzoek vanuit Turkije.