In de winter van 2008 woedde er zowaar een hype in dansland Nederland. Aanstichters waren choreograaf Jirí Kylián en dansimprovisator Michael Schumacher, die de koppen bij elkaar hadden gestoken voor de creatie van Last Touch First, een dansstuk dat zijn première had moeten beleven tijdens het Holland Dance Festival 2007 in Den Haag. Vooraf was het werk in een van de grote dagbladen al uitgeroepen tot ‘beste dansvoorstelling van 2007’. Een blessure van leading lady Sabine Kupferberg (vrouw van Kylián) gooide helaas roet in het eten en er werd besloten om de première een paar maanden uit te stellen. Toen het stuk begin 2008 alsnog zijn eerste voorstelling beleefde werd het wederom overladen met prachtige recensies. Alleen, niemand kon er nog naartoe; Last Touch First stond nergens meer geprogrammeerd. Het was duidelijk. Als je er die ene winter niet bij was geweest telde je niet meer mee. Voor al die dolende zielen is er goed nieuws: Last Touch First beleeft nu dan toch eindelijk zijn Nederlandse (en Europese) tournee.
Last Touch First is een inderdaad intrigerende choreografie waarin drie negentiende-eeuwse mannen en drie vrouwen alle decorum overboord gooien en toegeven aan hun opgekropte erotische verlangens en diep weggestopte neuroses. Als door een kijkdoos zien we hoe de keurige dames en heren zich trekkend en duwend op elkaar storten, zichzelf verliezen in de plooien van de anders zo verstikkende rokken of elkaar met een grote spiegel te lijf gaan. Zelfs het dramatisch gerimpelde vloerkleed lijkt een onderliggende en smeulende gedachtewereld nauwelijks te kunnen bedekken.
De troef van Kylián en Schumacher is dat ze deze explosie van liederlijkheid en dierlijke impulsen hebben gevangen in hallucinerend slowmotion. Hiermee geven ze zichzelf vrij spel om de degeneratie van hun protagonisten in al haar flagrante facetten voor de kijker te ontvouwen. Zo wordt het publiek deelgenoot van alle blikken die worden gewisseld en ontweken, zie je hoe vrouwenbenen eerst terloops worden ontbloot of hoe een glas drank van hand tot hand gaat en stiekem keer op keer wordt bijgevuld. Naarmate de gekte toeneemt kom je als toeschouwer in het steeds ongemakkelijker schemergebied tussen esthetisch genot en schaamteloos voyeurisme. Het ene moment verlies je jezelf in de trage schoonheid van een danseres die zich in een half opgestroopte, golvende rok over de sobere meubels drapeert, het andere bekruipt je de realisatie dat je je zit te vergapen aan een verkrachtingsscène. En is de lap waarin danseres Cora Bos-Kroese centimeter na trage centimeter wordt gewikkeld nog steeds het tafelkleed of is het verworden tot een dwangbuis? Kylián en Schumacher weten de beleving van de kijker tijdens deze esthetische trip knap te manipuleren.
Desondanks is Last Touch First als geheel niet overtuigend. Het lijkt alsof beide makers hun grip op het stuk gaandeweg zijn kwijtgeraakt, dat ook zij zich hebben laten meeslepen in een creatieve roes. Hoe ingenieus de choreografie van de verschillende personages ook in elkaar grijpt en hoe gracieus de dansers ook afglijden in hun vertraagde neuroses – het stuk mist een doel. Wat deze karakters bezield heeft, of wat de reden was voor hun viskeuze ontoerekeningsvatbaarheid wordt helemaal in het midden gelaten. Na de totale ontsporing keert iedereen netjes terug naar af, als ware er niets gebeurd.
Zo niet het publiek. Dat blijft achter met de, weliswaar beeldschone, losse eindjes.

Last Touch First. Choreografie: Jirí Kylián en Michael Schumacher, gezien in de Stadsschouwburg Amsterdam op 14 september. Speellijst op www.hollanddancefestival.com