Op de dag waarop Nederland stemde voor de Europese… Kijk, hier ga ik al de mist in. In die zin dat ik niet weet hoe die zin verder moet. ‘Stemde voor de Europese verkiezingen’, wilde ik tikken, maar dat is niet grammaticaal. Het moet, denk ik, ‘het Europese Parlement’ zijn. Opnieuw: op donderdag 23 mei werd ik opgebeld door Deutschlandfunk. Dat is de Duitse Radio 1. Niet zomaar, ik was van tevoren gewaarschuwd en had vanaf 14:00 uur mijn telefoon op geluid staan. Ik zou zo’n tien minuten ondervraagd worden over Europa, in het kadertje ‘Politisch denkenden Kopf’. Ik maakte me een klein beetje zorgen. Ik heb namelijk helemaal geen politiek denkende kop. Maar goed, uit ondervinding weet ik dat zulke radiogesprekjes meestal wel loslopen en ik weet deep down ook dat ik me er meestal uit kan lullen. Ik pakte net de grasmaaier erbij toen de telefoon ging. Ik sloot me op in de keuken, deuren en ramen dicht tegen voorbij razende motoren. Het was namelijk erg mooi weer en bij mooi weer zijn motorrijders als bijtjes, hommels en vlinders: ze komen vanuit allerlei onverhoedse kieren en gaten te voorschijn.
Of ik het idee had dat er zoiets bestaat als een verenigd Europa? ‘Nee, hoor’, zei ik meteen. ‘Helemaal niet.’ O nee? Hoe zo dat? ‘Nou’, zei ik, ‘ik kom best wel eens in een Europees land en ik merk daar – Frankrijk, Catalonië, Griekenland, Ierland – niets van enige verbinding met welk ander Europees land dan ook. Feitelijk is het daar precies zoals het tien of twintig jaar geleden was. Of voordat de Europese Unie bestond.’ Ach, op die manier. Maar is er dan niets wat ons verbindt? Toen pas besefte ik dat ik schrijver ben en dat ik misschien iets zou moeten zeggen over de verbindende rol die de literatuur kan spelen, met allerlei auteursbezoeken over en weer waardoor je de cultuur van een ander land zou kunnen leren kennen. Dus daar begon ik over, maar na een tijdje stokte ik en zei: ‘Maar ja, dit is niet iets Europees, dit is iets globaals. Er zijn ook Amerikaanse schrijvers die naar ons komen en wij gaan wel eens naar Amerika.’ Ik had mezelf volstrekt vastgeluld. Het interview werd afgesloten. En ik kreeg nog een compliment voor mijn Duits. Nou, dacht ik, terwijl ik de grasmaaier weer oppakte en het onkruid in zijn gazon begon te maaien, daar heb ik wat aan.
Later, ik was net terug in Amsterdam, keek ik naar een speciale Nieuwsuur-uitzending. Het was zondagavond, alle Europese landen hadden inmiddels gestemd. En ik begreep er allemaal niets van. Zo’n PVV bijvoorbeeld, die dus niet in het Europees Parlement komt, had die zich daar in Brussel dan aan moeten sluiten bij een blok van rechtse partijen? Met andere ideeën en strategieën? Forum voor Democratie? Waar sluit dat zich bij aan? En waarom deed iedereen op de tv alsof het eigenlijk een soort Nederlandse verkiezingen waren? En die lul van een Farage, wat heeft die nou toch in godsnaam te zoeken in Brussel? Dat slaat toch helemaal nergens op? Een paar maanden lang schreeuwen en verontwaardigd weglopen uit vergaderingen en dan oprotten naar zijn island in splendid isolation? En ik ben niet helemaal van de straat. Onlangs vroeg mijn zus bozig op de chat van Wordfeud wat ‘exegese’ nou weer betekende en waar ik dat had opgezocht. ‘Zulke woorden ken ik gewoon’, schreef ik terug. ‘Ik heb gestudeerd!’ Vervolgens vroeg ik me af wat het betékende. Je kunt een woord wel kennen, en toch de betekenis niet weten.
Ik besloot na het een uurlang bekijken van een aantal Europakenners dat ik mijn lidmaatschap van de SP op ga zeggen. Ik wist wel dat ze niet erg veel op hebben met Europa, ooit wilden ze zelfs de gulden terug, maar nu drong pas goed tot me door hoe anti-Europa die partij wel niet is. En ik vond dat filmpje met die nep-Frans Timmermans onsmakelijk. Ik dacht: wég met die SP, dat bespaart me maar liefst een tientje per jaar. Of per maand, dat weet ik niet eens. Dat negatieve, dat stoort me. Dan heb ik veel liever Frans Timmermans, die is tenminste positief en bevlogen. En daar ligt, waarschijnlijk, het begin van een soort van begrijpen van Europa. Je dient je erin te verdiepen. Je moet nadenken over hoe het werkt, wie wie is, wat zus en zo willen. Ik kan wel een quasi-geinige column schrijven over mijn eigen onbenul, maar daar kom je – en ik – niet veel verder mee. Daarom heb ik de betekenis van het woord ‘exegese’ opgezocht. Tekstuitleg, in het bijzonder van bijbelse teksten. Nou, als dat geen mooi bruggetje is om mee af te sluiten? Nee, dat kan niet, want je maakt een bruggetje om op een volgend onderwerp over te stappen. En dat doe ik niet. Ik ben er klaar mee.