De Duitse kanselier Angela Merkel had het al een keer gezegd: de omgang met vluchtelingen is een groter probleem voor Europa dan de Griekse schuldencrisis. Dat zij en Duitsland dit zelf pijnlijk zouden ondervinden, wist ze toen nog niet. Ze deed deze uitspraak voordat Duitsland de armen opende voor de vluchtelingen om ze afgelopen weekeinde toch maar weer te sluiten. Er kwamen te veel asielzoekers op de Duitse gastvrijheid af, Duitsland kon de opvang niet aan. Goede bedoelingen dreigden te eindigen in een puinhoop.
Een puinhoop is het even goed, binnen Europa, bij de opvang van asielzoekers. In Brussel lukte het de Europese Commissie niet om een akkoord te bereiken met de landen van de Unie om al in Europa aanwezige vluchtelingen te herverdelen. Italië en Griekenland zijn als eerste land van aankomst overbelast. Daar moet een oplossing voor komen. Het zijn de Oost-Europese landen Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Polen die niet met de herverdeling willen instemmen.
Hongarije sloot begin deze week zoals het had aangekondigd de landsgrenzen, het prikkeldraadhek bij de grens met Servië was klaar. Nederland kondigde als reactie op de Duitse en Hongaarse maatregelen aan de mobiele grenscontroles te gaan verscherpen. En ook Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije en Polen sturen nu extra militairen naar hun grenzen om daar te controleren of asielzoekers die nu niet meer makkelijk via Hongarije naar Duitsland kunnen komen via hun land reizen.
Net als bij de financiële crisis rondom de euro loopt de Europese Unie nu aan tegen in het verleden gemaakte afspraken die onvoldoende zijn doordacht dan wel halfslachtig zijn opgesteld om de lieve vrede tussen de lidstaten te bewaren. De prijs die de Unie hiervoor moet betalen loopt inmiddels flink op. Het kost Europa niet alleen veel geld, vooral ook komen de barsten en scheuren in de Unie bloot te liggen.
Bij de problemen rondom de euro liep Europa tegen de grenzen aan van de mogelijkheden om landen aan te pakken die de begrotingsregels aan hun laars lapten. Bij de invoering van de euro was bewust verzuimd dat goed te regelen. Deze keer blijkt dat het akkoord over het vrije verkeer van personen – Schengen – en de verordening dat het eerste land waar een asielzoeker Europa binnenkomt moet zorgen voor de opvang – Dublin – niet bestand zijn tegen de grote vluchtelingenstromen die vooral als gevolg van de oorlog in Syrië op gang zijn gekomen. Europa heeft verzuimd een gemeenschappelijk asielbeleid aan Schengen en Dublin te verbinden.
Of dat bewust is nagelaten of niet, feit is dat het vooralsnog niet lukt het probleem dat daardoor is gerezen gezamenlijk op te lossen. Een oplossing vergt onderlinge solidariteit tussen de landen van de Unie en daar ontbreekt het aan. De verschillen tussen de EU-landen zijn groot. Wat te denken van een land als Hongarije dat heeft gezegd alleen christelijke asielzoekers te willen opvangen.
En mocht de EU er alsnog in slagen een akkoord te bereiken over de herverdeling van reeds aanwezige asielzoekers, dan doemt het volgende probleem al weer op. Hoe kan bereikt worden dat de vluchtelingenstromen stoppen? Alleen al binnen de Nederlandse politiek wordt gesteggeld over de vraag of uitsluitend opvang in de regio haalbaar is en of dat moreel verantwoord is.