Kaapstad – Diplomatentaal blinkt doorgaans niet uit door directheid en helderheid. De volgende regel leek een uitzondering: ‘Geen enkele investeerder haalt het in zijn hoofd om naar Zuid-Afrika te komen zonder duidelijke en veelomvattende garanties voor zijn investeringen.’ De woorden kwamen volgens de krant Sunday Times uit een memorandum dat vijf landen, waaronder Nederland, hadden verzonden aan de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa, die op het punt stond een reis te maken om buitenlandse investeerders te interesseren voor zijn land waarvan de economie na negen jaar onder president Zuma ernstige averij had opgelopen. Gigantische corruptie en vergaande pogingen tot staatsinkapseling door Indiase zakenmannen hadden de groei teruggebracht tot nul. En na het nieuws dat waarschijnlijk grondonteigening zonder vergoeding zou plaatsvinden stonden buitenlandse investeerders niet te trappelen om hun geld in Zuid-Afrika te steken.
Dat baarde de ambassades van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Duitsland, Nederland, Zwitserland en Frankrijk (tezamen goed voor driekwart van de handel met Zuid-Afrika) zorgen. Ze kwamen met een document dat ze aanboden aan een door Ramaphosa benoemde investeringsgezant. Daarin stond ook genoemde regel. Die leek duidelijk. Maar als je de woordendeken wegtrok, dan stond er: pak in hemelsnaam de corruptie aan en zet de schuldigen achter slot en grendel meneer de president, want anders kunt u de investeringen wel vergeten.
Het anc en de Communistische Partij haalden na het verhaal in de Sunday Times fel uit naar de landen, die ‘laat-koloniale, westerse imperialisten’. De minister van Internationale Betrekkingen, Lindiwe Sisulu, verordonneerde de ambassadeurs van de landen naar haar kantoor om ze de les te lezen over de juiste diplomatieke kanalen die je behoort te bewandelen.
Maar wat bleek: het schrijven van het verontruste vijftal dateert van juni vorig jaar. En het betrof volgens de ambassadeurs helemaal geen memorandum, maar een informele discussie-paper, bedoeld om de ‘opbouwende dialoog met de Zuid-Afrikaanse regering te benadrukken’.
Waarom dan alle heisa? Waarnemers menen dat het anc wel een diplomatiek relletje kon gebruiken, met de nationale verkiezingen van 8 mei in het vooruitzicht, en de groeiende verontwaardiging onder de kiezers over de aantijgingen van omkoperij en verduistering waaraan ook talloze anc-kopstukken zich de laatste jaren hebben bezondigd en waarbij miljarden in verkeerde zakken verdwenen. Een diplomatiek opstootje als bliksemafleider, kort, maar welkom.