We komen nu drie weken bij de exposities in de oude Van Gendthallen in Amsterdam waar Mediamatic zetelt. Na een scheikundelaboratorium en asielzoekerscentrum blijkt de ruimte ook iets hogers te kunnen zijn: Richtje Reinsma bouwde er The Higher Office en zo ziet het er ook uit – tl-licht, mooie bloemen, verstilling en onheilspellend klinkende wind. Een Bureau voor Hogere Zaken. Het lijkt ons een groeibusiness. Want nu de meeste mensen niet meer voor God naar de kerk gaan heeft de religieuze behoefte ergens in te geloven zich gewoon verplaatst (zie Terry Eagleton, Culture and the Death of God, Yale 2014).

In The Higher Office worden bezoekers op overtuigende wijze uitgenodigd om een ex voto te maken. Over ex voto’s zou je zo een fikse Wikipedia-afdeling kunnen vullen, maar het volstaat hier te zeggen dat het een getekend of geschreven dankwoord of wensgedachte is gericht aan een hogere macht. De talloze tekeningen en teksten die er nu al hangen zijn outsider art op z’n best. (‘Please cure my mother from leukaemia’). Maar daar gaat het niet om. De vindingrijkheid en ontroering die de teksten uitstralen zijn enorm. Contact met een onkenbare wereld blijkt dan ook nog altijd een behoefte in onze verder behoorlijk geseculariseerde samenleving.

Als we ernaar vragen weet niemand van de bezoekers trouwens zeker of de door hen gemaakte ex voto werkelijk effect heeft, al is het interessant om in dit kader op te merken dat in de medische wereld placebo’s zo goed werken, zelfs bij patiënten die weten dat ze een placebo slikken. Ons schiet te binnen wat natuurkundige en Nobelprijswinnaar Niels Bohr werd gevraagd naar aanleiding van het hoefijzer dat boven de deur van zijn werkkamer hing. ‘Gelooft u daar dan in?’ ‘Nee’, zou Bohr gezegd hebben, ‘maar er is mij verteld dat het ook werkt als je er niet in gelooft.’

The Higher Office is een openbare plek, een soort Albert Heijn-aangeboden-&-gezocht-bord voor spirituele zaken. In het verlengde daarvan wordt hier vanavond een app gelanceerd. Een app die gebruikers in staat stelt om een op het oog zinloze handeling of boodschap op een kaartje op internet met elkaar te delen. Standing heet het. Gemaakt door Hubbub en geïnspireerd op de protesten in Istanbul: mensen bleven daar simpelweg staan, omdat dat het enige was dat ze nog konden doen zonder opgepakt te worden. En staan is misschien wel het enige dat we hier kunnen doen om onze bezorgdheid en deelneming kenbaar te maken zonder cynisch te hoeven zijn. We hoeven er niet de straat voor op en we kunnen meer doen dan iets liken of een online petitie tekenen. Met Standing kun je staan. Gewoon staan. Sta stil, druk een knop in en als je weer loslaat of als je te veel beweegt, verschijnt op een kaartje op internet waar je stond, hoe lang en, als je dat wilt aangeven, waarvoor. Je ziet ook waar anderen voor stonden.

We zien ze al staan: een stand-in, van mensen in hun eigen huiskamers, mensen in winkels, mensen die normaal iedere ochtend in de file zitten te candycrushen, die allemaal hun smartfoon ingedrukt houden, zonder dat er iets gebeurt, die daarmee even niet pingen of appen, die daar staan, in vreedzaam protest, en doordat ze daar gewoon staan misschien toch verandering teweegbrengen, omdat hun staan over de hele wereld wordt gezien.

Take a Stand! is alleen vanavond, om 19 uur. The Higher Office is dan ook open en kan nog bezocht worden t/m 31 mei. Standing is hier te downloaden (iTunes). Vanaf 3 juni is er een nieuwe expositie in Mediamatic die Dirk Vis en Willem Sjoerd van Vliet volgende week bespreken (want Lightness is ook: hoppen van onderwerp naar onderwerp).

Beeld: Anastasia Bougiaka, Richtje Reinsma en Hubbub