Kaapstad – Het leek iets uit een draaiboek van Andy Warhol. Het ene moment stel je niks voor, ben je mislukt als makelaar in een kleine Zuid-Afrikaanse kustplaats.
En dan, boem!, kent ineens het hele land jouw zuinig, pikkerig klinkende naam, en ben jij, Penny Sparrow, de grootste schoft op aarde. En waarom? Omdat je de meest stompzinnige onzin op Facebook hebt gepost, toen je boos was omdat het op nieuwjaarsdag, zoals altijd, ontzettend druk was op het strand bij Durban en de mensen er, zoals altijd, een enorme troep van maakten. In jouw ogen waren dit geen mensen meer, maar apen. En dat zette je op Facebook, eindigend met de woorden: ‘Van nu af aan zal ik zwarte Zuid-Afrikanen aanspreken als apen, want ik zie dat die leuke kleine wilde aapjes precies hetzelfde doen: rotzooi wegsmijten.’
In plaats van daarna te zeggen: sorry, dit was volkomen ondoordacht, ik neem mijn woorden onvoorwaardelijk terug en bied iedereen die zich gekwetst voelt mijn oprechte excuses aan, blijf je volhouden dat apen van die leuke beestjes zijn en dat zwarten nu eenmaal troepmakers zijn.
Sparrow vroeg erom. Ze kreeg de volle laag. Een heerlijke prooi was ze. Voor velen werd deze oudere, in Oost-Afrika geboren vrouw symbool van hoe blank denkt over zwarte Zuid-Afrikanen. Het anc, de oppositie, Jan en alleman had een mening over Sparrows onnozelarij. De ANC Jeugdliga waarschuwde dat zwarte Zuid-Afrikanen het wachten op eenheid beu zijn en dat de dagen geteld zijn dat ‘haatspraak als vrijheid van meningsuiting’ wordt getolereerd.
Iedereen begon naarstig de sociale media door te spitten. Er werd een blanke econoom gevonden die in een tweet zwarte Zuid-Afrikanen ervan beschuldigde dat zij minderheden haten en zich 25 jaar na de apartheid nog steeds beroepen op verworven rechten. Hup, naar de slachtbank. En fijn voor de blanke Zuid-Afrikanen was daar ook ene Velaphi Khumalo, werkzaam bij de provinciale overheid, die op Facebook door het lint ging. Hij haatte blanken, schreef hij. ‘We moeten een voorbeeld nemen aan wat Hitler met de joden deed.’ Zijn departement beloofde disciplinaire maatregelen.
Er volgden gelukkig ook veel zinnige discussies na al die koppensnellerij. Het is moeilijk om het gezamenlijke effect van de onbezonnen uitbarstingen en genuanceerde meningen te voorspellen. Hopelijk dwingt het mensen om beter op hun woorden te letten en de send-knop vaker met rust te laten. Het kan ook het begin zijn van iets heel anders, iets heel naars.