Zo moest ik helemaal niet denken, werd mij gezegd. Ik had opgemerkt dat Nederland slechts 26 vertegenwoordigers heeft in het nieuw gekozen Europees Parlement, op een totaal van straks 751 parlementariërs. Mijn toon zal verraden hebben dat ik me afvroeg of dat kleine groepje Nederlanders wel enige invloed heeft en wat mijn stem volgende week donderdag daarom betekent. Fout. Ik moest denken in Europese families.
De grootste familie in Brussel is de Europese Volkspartij (evp), waarin het cda broederlijk samenwerkt met onder meer het Italiaanse Forza Italia van de voormalige premier en wegens belastingfraude veroordeelde mediamagnaat Silvio Berlusconi. Fijn familielid is dat.
Forza Italia heeft als leus voor deze verkiezingen: Più Italia e meno Germania. Dat ‘minder Duitsland’ raakte een gevoelige snaar bij onze oosterburen. Zo was het ook bedoeld. Desondanks zou dat geen taboe mogen zetten op het denken over de invloed van Duitsland op de Europese Unie of het denken over de reikwijdte van de Unie als zodanig. Maar een vieze smaak in de mond krijg je wel van die leus en haar afzender.
In Nederland werd het cda in 2012 gedegradeerd tot vijfde partij in de Tweede Kamer. In Europa hoort het dus bij de grootste familie. Goed om te weten in het stemhokje als denken in families het devies is. Wel staat volgens de laatste peilingen van votewatch.eu de evp op fors verlies. Desondanks zou het de grootste familie blijven.
Dat Geert Wilders met zijn pvv nu aansluiting zoekt bij extreem-rechts in Europa heeft ook alles met dat familiedenken te maken. Ook al lijkt het een kleine familie te worden, in familieverband is zijn invloed groter. Blijkbaar is dat voor Wilders toch belangrijker dan principes.
Denkend vanuit families moet de kiezer zich eveneens realiseren dat een stem op d66 ook de vvd helpt aan een grotere clan in Brussel. En omgekeerd. vvd en d66 zitten samen in alde, de Alliantie voor Liberalen en Democraten voor Europa, de op twee na grootste familie in het Europees Parlement. Niet dat vvd en d66 hetzelfde lijken te denken over waar het met de Unie heen moet. Waar de democraten richting een Europese staat willen, houden de liberalen dat liever af, althans in woorden. Hoe sterk het familiegevoel in Brussel echt is, blijkt echter uit onderzoek: vvd en d66 stemmen in 92 procent van de gevallen hetzelfde.
Ook alde dreigt volgens votewatch.eu zetels te gaan verliezen. Wel zouden vvd en d66 in Nederland samen meer zetels in het Europees Parlement gaan behalen dan ze nu hebben. Maar in de familie maakt deze winst verlies elders niet goed.
Europese families zijn niet groot genoeg om zonder samenwerking met anderen een doorslaggevende stem te hebben in Brussel. Op ‘rechts’ is er op onderwerpen samenwerking tussen de evp, alde en de Europese Conservatieven en Hervormers (ecr), de familie van de ChristenUnie. Ook deze ecr staat in de peiling op verlies. Drie keer verlies voor drie families in deze ‘coalitie’ kan ervoor zorgen dat deze samenwerking niet meer voldoende zetels oplevert voor een meerderheid in Brussel, zoals in het huidige Europees Parlement. Zoals een insider dat verwoordt: dat kan voor een heel andere dynamiek gaan zorgen.
De zetels die deze drie families verliezen komen onder meer terecht bij de ‘linkse’ familie Socialisten Democraten (s), waartoe ook de pvda behoort. Met die zetelwinst lijkt deze familie echter de tweede partij te blijven, achter de evp. ‘Linkse’ samenwerking in het parlement met de families waartoe GroenLinks en sp behoren, biedt ook geen zicht op een meerderheid.
Voor wie het duizelt: mochten de peilingen van votewatch.eu maatgevend zijn, dan is er in het nieuwe Europees Parlement op ‘rechts’ noch op ‘links’ een meerderheid. Alleen de evp en s samen kunnen een vuist maken. In Nederland zouden we geneigd zijn te zeggen: de twee volkspartijen uit het politieke midden.
Vorige week was het verschil in de peilingen tussen deze twee grote families elf zetels. De evp stond op 216 zetels, s op 205. De liberale en democratische familie alde volgde als derde op grote afstand met slechts 63 zetels.
Op Europees niveau is er dus sprake van een machtsstrijd tussen evp en s, ook al ziet het ernaar uit dat die uiteindelijk eindigt in overleg en samenwerking als het parlement zaken aangenomen wil krijgen, of juist wil tegenhouden. Zet tegenover deze machtsstrijd de peilingen in Nederland voor de Tweede Kamer waarin d66, pvv en vvd strijden om het predikaat grootste partij en het laat zien hoe anders de politieke verhoudingen liggen in Brussel als wordt gedacht in Europese families.
Wie volgende week met het familiegedachtegoed in het achterhoofd gaat stemmen en het bovendien belangrijk vindt dat niet een linkse familie de grootste wordt, zou dan op een bij de evp behorend familielid moeten stemmen. In Nederland dus op het cda. Wie andersom niet wil dat een rechtse familie de meeste zetels krijgt in Brussel zou op de pvda moeten stemmen.
Als de Nederlandse media de verkiezingsstrijd zo zouden framen, zou dat dan van invloed zijn op de uitslag, zoals het dat ook bij de landelijke verkiezingen was? Het denken in families – en macht – zou een heel andere dynamiek geven. En misschien ook het gevoel dat je als Nederlandse kiezer meer invloed hebt. Wel moeten sommigen daarvoor dan ver van hun Nederlandse stemvoorkeur afdwalen.