Deze dwarsdoorsnede van het mo derne leven, geregisseerd door de 52-jarige, van oorsprong Canadese scenarist en producent Paul Haggis, is door en door Amerikaans. En toch ademt de film universaliteit. Het verhaal speelt zich af in Los Angeles, maar het had net zo goed in Hilversum of in Amsterdam-Oost gesitueerd kunnen zijn, waar Pim Fortuyn en Theo van Gogh de dood vonden. Crash handelt over racisme, intolerantie, discriminatie en vreemdelingenhaat; Crash biedt een reflectie van de multiculturele samenleving.
Iedereen in deze film is bang: een zwarte televisieproducent en zijn vrouw (Thandie Newton), die worden aangehouden door de witte, racistische politieagent Officer Ryan (Matt Dillon), die vreest voor het leven van zijn zieke vader en die samenwerkt met de zwarte rechercheur Graham Waters (Don Cheadle), die zwicht voor de druk een token black te worden van de witte officier van justitie Rick Cabot (Brendan Fraser), wiens vrouw Jean (Sandra Bullock) de pressief thuis zit nadat zij samen met haar echtgenoot werd beroofd van hun Jeep Cherokee door twee zwarte straatschoffies die pistolen bij zich dragen, aangezien zij zich in een witte buurt bevinden en de redneck-politieagenten in uniform op en neer struinen in de rijke winkelstraten waar een zwarte sloten maker werkt, die het slachtoffer wordt van een Arabisch sprekende winkelier die hem dreigt neer te schieten nadat zijn winkel is leeggeroofd, waar de sleutelmaker zojuist een nieuw slot heeft ge plaatst.
Crash is vol! En dat is perfect, want het moderne leven is nu eenmaal een tapisserie van betekenissen. En niet alleen het leven in Amerika. Het jachtige, anonieme bestaan van de personages in Haggis film en de angst die zij dagelijks voelen vloeien voort uit de tijdgeest. Moderne, multiculturele steden zijn na de aanslagen van 11 september meer dan ooit een kruitvat. Fatalisme, racisme, vreemdelingenhaat en religieuze intolerantie kunnen welig tieren, vooral wanneer de verschillen tussen etnische groepen ook nog duidelijk naar voren treden vanwege sociaal-economische on gelijkheid, zoals in Los Angeles.
Er is een scène in Crash die doet denken aan de sluipmoorden op Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Een Arabisch sprekende winkelier in Los Angeles zint op wraak wanneer zijn winkel wordt leeg geroofd een dag nadat een slotenmaker er een nieuw slot heeft geplaatst. De man achtervolgt de slotenmaker tot bij zijn huis. Hij heeft een pistool bij zich, en wanneer hij de slotenmaker ziet, valt hij hem aan. De scène is een emo tionele krachttoer, briljant ge regisseerd en gespeeld. De overeenkomst met Van Gogh en For tuyn is dat de wraak van de man een ge volg is van angst en haat in de multiculturele maatschappij. In alle gevallen weten de daders geen andere weg te kiezen dan die van het schieten. Dat is essentieel fatalistisch.
Dat Haggis bij dit alles ook nog een humoristische, satirische toon weet te vinden, is een bewijs van zijn overtuiging. In de chaos van personages en verhaallijnen is het zoeken naar een sympathiek personage een uitputtingsslag. Zou zon personage misschien de zwarte wijkverpleegster kunnen zijn met de prachtige naam Shaniqua (Loretta Devine)? Helaas, aan het einde van de film wordt zij aangereden door een Chinese man. En wanneer hij probeert zich te verontschuldigen, zegt zij met schuim om de mond: «You! You speak American to me!»
De titel is symbolisch. «Crash» draagt de betekenis van het onvermijdelijke, en ook van lichamelijk letsel als metafoor voor geestelijke ontreddering. Waarom zoveel fysiek geweld onder de inwoners van Los Angeles? mijmert rechercheur Waters. Het antwoord kent hij: zodat zij, en wij, tenminste iets kunnen voelen, ook al is dat niets anders dan pijn.
Te zien vanaf 20 oktober