‘Fons de gluurder’ noemde Van Westerloo zichzelf eens, met een knipoog naar al die serieuze, doorgeleerde communicatiewetenschappers en marketingdeskundigen die geen programma de lucht in laten gaan zonder maandenlang doorgevoerd publieksonderzoek. De echte waarheid, weet Van Westerloo (53), zoon van een Amsterdamse sigarenboer, ligt op straat. Het is dit feilloze media-onderbuikgevoel dat de voormalige verslaggever van dagblad De Tijd en Avro’s Televizier de status bezorgde van Neerlands succesvolste televisiedokter. Na een aantal bestuurlijke functies bij de Avro (adjunct-directeur) en een directiebaan bij de PTT, reanimeerde de vlot gebekte en daadkrachtige ex-journalist als programmadirecteur achtereenvolgens de zieltogende Amsterdamse zender AT5 en het in de versukkeling geraakte RTL5. Horden praktizerende sm'ers, leernichten en gewillig dildo’s demonstrerende eigenaren van fetisjwinkels trokken op AT5 aan de ogen van de verbaasde Amsterdammers voorbij, terwijl de RTL5-kijker kennismaakte met de wondere wereld van grijsgedraaide Amerikaanse comedy’s, de emotie-tv van Oprah Winfrey en de typisch Amsterdams-zeikerige humor van het sportjournalistenduo Barend en Van Dorp. Van Westerloo, een man die niet al te lang op één plek blijft zitten (‘Ik ben een soort kameleon’, liet hij onlangs in Vrij Nederland weten), zette vervolgens SBS6 ‘in de markt’. En zie: na het eerste jaar waarin het station karrevrachten kritiek over zich kreeg uitgestort wegens de eenzijdige, licht debiliserende programmering waarin Jerry Springer, sexy blondines, Jerry Springer en sexy blondines de hoofdmoot vormden, wist de zender zich een marktaandeel van negen procent te verwerven. ACHTER DIT ALLES schuilt een man met een missie: Van Westerloo wil de hedendaagse tv-consument, ook wel homo zappens of knoppofiel geheten, weer dat warme, saamhorige gevoel van zendervastheid geven; eenmaal het nerveuze zapduimpje tot rust gebracht zal de ontrouwe nettenzwerver zich ontpoppen als honkvaste kijker en scherp omlijnde doelgroep, wiens consumptieve wensen door de adverteerders op maat bediend kunnen worden. De SBS-directeur wordt nooit moe het te herhalen: het grootste gevaar voor de commerciëlen is het onvoorspelbare gedrag van de kijker die ervan uitgaat ‘dat het wel weer niks zal worden vanavond’, zich vergrijpt aan de afstandbediening en als adverteerders-target verloren gaat. Met spraakmakende SBS6-programma’s als Hart van Nederland, Breekijzer en Over de rooie, waarin het nieuws op regionale leest werd geschoeid (paard op miraculeuze wijze gered uit sloot!), onderzoeksjournalist Pieter Storms het opneemt voor de gedupeerde medemens, en volstrekt willekeurig aangesproken voorbijgangers worden uitgedaagd om in ruil voor duizend harde pietermannen iets grensverleggend bizars te doen, wist Van Westerloo inderdaad ‘dicht bij de mensen te komen’. Daarbij werd duidelijk dat geen commerciële zender het redt zonder een duidelijk herkenbare Nederlandse identiteit. Bij Net5, het kwaliteitsbroertje van het populistische SBS6, is men dan ook naarstig op zoek gegaan naar braakliggend Nederlands tv-talent. ‘Bent u al gebeld’, kopte de mediapagina van NRC Handelsblad bij de aankondiging van de start van de nieuwe zender. Het waren niet de minsten die benaderd werden door de ‘op topsnelheid door de Amsterdamse grachtengordel razende’ Net5-headhunter. Jort Kelder, hoofdredacteur van Quote, Anil Ramdas (Het blauwe licht, VPRO), Ton Elias (communicatiedirecteur van Aegon, voormalig politiek verslaggever) zouden benaderd zijn, en ook de namen van Felix Rottenberg en Adriaan van Dis zoemden in het rond. Breekijzer in de strijd om de aandacht van de ‘net iets hoger opgeleide kijker’ is het actualiteitenprogramma Morgen gebeurt het. Van Westerloo verzekerde zich van de steun van twee door de wol geverfde presentatoren, voormalig Televizier Magazine-verslaggever, de Amerika-correspondent van het Algemeen Dagblad Bernard Hammelburg, en AT5’s sterreporter Ton van Royen, bekend van zijn pittige ondervragingstechnieken en ongedwongen Amsterdamse manier van presenteren. Andere zwaargewichten zijn de medewerkers van De tafel van Pam, het naar de tv verplaatste radiopraatprogramma onder leiding van columnist Max Pam met panelleden Wim T. Schippers, Nelleke Noordervliet en Jaap van Heerden. EN DAARNA… NIETS. Of het moet de geestdodende herhaling zijn van Married with Children (op welk net is die serie niet al drie keer voorbijgekomen?), The A-Team, Bugs Bunny en de BBC-comedy’s Men Behaving Badly en The Thin Blue Line (met Rowan Atkinson), vermengd met één kwaliteitsdramaproductie per avond, het liefst van Amerikaanse of Engelse makelij. En natuurlijk de complete herhaling van de geslaagde AT5-serie Zaal over de vloer, waarin Rik Zaal, op ontspannen wijze babbelend, de woonvertrekken van Amsterdamse personalities in kaart brengt. Niet alleen het door Van Westerloo voor Net5 uitgedokterde format van herhaling en aankoop van buitenlands drama getuigt van een scherp inzicht in de behoeften van de kwaliteitsbehoeftige commerciële kijker, ook de publiciteitscampagne geeft blijk van diep inzicht in de noden van het SBS-publiek. ‘Net 5: televisie die uitblinkt’ en het speelse ‘Het grote verwennen gaat beginnen’ zijn de wervende slagzinnen waarmee de kijker wordt gelokt. Wat zijn we toch veel tekortgekomen in die donkere, Net5-loze periode waarin de publieke omroep ons kwelde met… precies dezelfde programma’s als waarmee Van Westerloo c.s de toekomstige kijkers willen verleiden. Net5 immers belooft geen spektakel, geen hysterische talkshows, geen stompzinnige quizzen, emo-tv of spelletjes maar ‘discussie op niveau’, ‘beklemmende thrillers’, ‘bekroonde comedy’s’, ‘meeslepend drama’, ‘kwalitatieve jeugdprogrammering’ en ‘indringende informatie’. De hyperbolische nadruk waarmee de kwaliteit van de waar wordt aangeprezen verraadt nog steeds de marktkoopmansmentaliteit van de agressieve comercieel. Maar Van Westerloo, de handige marketeer, weet in ieder geval de indruk te wekken het anders te willen, subtieler wellicht. Bij de perspresentatie vorige week liet hij, aldus de Volkskrant, nog weten: ‘Paginagrote advertenties waarin we kijkers oproepen onze zender onder knopje 5 te zetten, zijn onze stijl niet.’ Wie schetst onze verbazing bij het openslaan van de krant op maandag 1 maart, de dag van Net5’s lancering? Een paginagrote advertentie schreeuwt ons toe: ‘Het Grote Verwennen Begint Vandaag op Nederlands Nieuwste Zender.’ En daaronder: ‘TV Die Uitblinkt. Zet Net5 Vast Op 5.’ 1-0 voor Van Westerloo. HET IS NIET ERG om als kijker op het verkeerde been te worden gezet, zolang het maar goeie televisie oplevert. Die uitblinkt. Met rust, kwaliteit en de eikehouten degelijkheid van kunstkenner/veilingmeester Jan Pieter Glerum (Dell'Arte, kunst- en antiekprogramma). Of de geruststellend warme uitstraling van het oudste meisje van Nederland, Martine Bijl (in de taalquiz Mijnheer Van Dale wacht op antwoord). Of Net5 met deze programmering daadwerkelijk een bedreiging vormt voor de publieke omroep valt nog te bezien. Het zal afhangen van de zak met geld die Van Westerloo voorhoudt aan teleurgestelde regisseurs en scenarioschrijvers die de zoveelste versie van een programmavoorstel vermalen zien worden in de traag draaiende raderen van het publieke bestel. Net5 moet een ‘open huis’ worden, verklaarde Van Westerloo in Vrij Nederland, ‘waar jonge programmamakers binnen kunnen lopen die bij de vrijzinnige omroep niet terecht kunnen’. En daarvan, weet de door de wol geverfde cynicus Van Westerloo, zijn er genoeg. Voorlopig stellen we ons tevreden met de door Bernard Hammelburg uitgedragen feel good-factor in Morgen gebeurt het: ‘Het weer: morgen is een dag vol regen maar het wordt wel lekker warm.’ Bernard, bedankt.