‘Zijn de sociaal-democraten misschien anti-revolutionair geworden?’, vraagt De Groene Amsterdammer van 15 augustus 1936 plagend. Vol verontwaardiging schrijft de socialistische pers over generaal Franco’s kersverse rebellie tegen de Spaanse regering. Omgekeerd zwijgt de rechtse pers over de toch weinig gezagsgetrouwe militairen, dat zootje ongeregeld dat zijn eed van trouw aan het wettig gezag breekt.

Voer voor een leuke prijsvraag, moet de Groene-redactie hebben gedacht. Aan de lezers het verzoek een bericht in te sturen zoals een specifieke Nederlandse krant dat zou schrijven over de Spaanse Burgeroorlog. Het uitgangspunt is voor deze gelegenheid echter net iets anders. Wat als de opstand niet van rechts, maar van links was gekomen?

Het liberale Algemeen Handelsblad zou in die omgekeerde wereld volgens een lezer ineens partij kiezen voor het ‘nobele Spaansche volk’, dat ‘zich schaart achter het wettig gezag’. Wat in het echt werd weggezet als misdadig revolutionair geweld van arbeiders en boeren tegen Franco’s Noord-Afrikaanse troepen, zou omschreven worden als een strijd ‘voor de handhaving van orde en democratie en tegen de huurlingen, duistere elementen uit het Vreemdelingenlegioen en door Moskou geïnstrueerde kleurlingen uit Marokko’.

In de communistische Tribune dook vanzelfsprekend het tegenovergestelde beeld op. ‘De positie van onze Spaansche en Moorsche kameraden in Marocco is een heel stuk beter geworden door de aankomst van oorlogsvliegtuigen en munitie uit Sowjet-Italië en Sowjet-Duitschland’, schreef F.M.W. uit N. in Engeland in een veelgeprezen inzending. ‘Toen de heldhaftige rode vliegeniers hier vandaag in hun met hamer en sikkel getooide vliegtuigen aankwamen gaven de massa’s aan hun vreugde over dit prachtig stuk solidariteit blijk in een driewerf “Rood Front”. De Internationale weerklonk en kreten van “Lang leve kameraad Mussolini, de dappere leider van het Italiaansche proletariaat” en Rot Front voor Kam. Hitler” vulden de lucht.’

***
Bezoek het historisch archief van De Groene Amsterdammer en blader door de eerste 64 volledige jaargangen, van 1877 tot en met 1940. http://193.67.146.137/dga/