Geen relatie zo problematisch, zo intens en zo emotioneel als die van een moeder en haar dochter. In negentien korte verhalen geeft de Franse Claire Castillon (1975) precies aan waarom en toont ze genadeloos haar obscure schaduwzijden. In Castillons universum is deze relatie allesbehalve vanzelfsprekend liefdevol, ze is meedogenloos, veelal pervers en rauw. Moeders zijn ontspoord en dochters getraumatiseerd. Laatstgenoemden zijn willoze slachtoffers van moeders grillen, zoals in het verhaal van de moeder die gezegend wordt met een tweeling, maar het nauwelijks kan opbrengen van ze te houden. Of in het verhaal van de moeder die geen moeder wil zijn, maar een vriendin voor haar puberdochter. Schrijnend krassen de verhalen over het liefst zo gladde oppervlak van de moeder-dochterrelatie. Ze signaleren er schuld, jaloezie en afgunst. Ze schokken, provoceren en overschrijden comfortabele grenzen.

Castillons onderwerpen laten niet onverschillig, maar zijn onontkoombaar dwingend. Zoals de moeder in Er is een middeltje tegen die haar dochter probeert te reguleren door middel van medicijnen of de moeder die haar dochter met opzet ziek houdt in Munchhausen Proxy. Ze schuiven het geheime in het licht, zoals in het verhaal Ze hebben champagne gedronken in een restaurant waarin de moeder de oorzaak blijkt van het slechte huwelijk van haar dochter. In Een anorak en bontlaarzen geeft de auteur woorden aan het onbetamelijke door de ongemakkelijkheid van een dochter te beschrijven die zich geconfronteerd ziet met haar moeders terminale kanker.

Het lijkt alsof Castillon inspeelt op de verwachting van de lezer, maar met behulp van metaforen en een streng ritme geeft ze haar verhalen een totaal andere wending. Het titelverhaal Insect is hiervan een goed voorbeeld. Op kafkaïaanse wijze wordt beschreven hoe een moeder geobsedeerd is door het ‘insect’ in haar gezin. Ze probeert het ‘insect’ te negeren. De lacaniaanse verwisseling van letters geeft echter aan het ‘inSeCt’ en aan haar gedrag een totaal andere betekenis. De platgetreden paden van het opofferingsgezinde moederschap worden hier feilloos vermeden.

Met haar engelachtige voorkomen en haar demonische proza spreekt Castillon tot de verbeelding. Niet in het minst vanwege haar veelbesproken relatie met een bekende Franse televisiepersoonlijkheid en haar bijdrage aan een erotisch programma. Insect droeg ze op aan haar eigen moeder: een dubieuze eer. Deze verhalenbundel is alweer haar vijfde boek in een reeks van verontrustende prozawerken sinds haar debuut Le Grenier (2000). Een Nederlandse vertaling heeft daarmee lang op zich laten wachten. Misschien omdat Castillon niet makkelijk wegleest. Haar verhalen zijn niet weggelegd voor de teerhartige lezer. Ze zijn eerder voer voor psychologen. Castillon gunt ons geen tijd om op adem te komen, de ene na de andere schok wordt toegebracht. Volgens Freud bepaalt de relatie met de moeder alle verdere relaties in het leven. Dit belooft niet veel goeds voor Castillons dochters, voor wie de moeder geen betrouwbaar liefdevol wezen is. Van haar afkomstig te zijn is in alle opzichten een pijnlijke aangelegenheid. Castillon toont die pijn als geen ander. Hoewel Insect geen vrolijk boek is, schuilt er een wrange schoonheid in deze strak gecomponeerde verhalen. Men kan niet anders dan verlangen naar meer van deze schrijfster.