Dat ligt complexer. Je krijgt als student survivaltrainingen in natuur en stad. Een opdracht is dat je binnen vier uur een bedrijf vindt dat je in dienst wil nemen. Waarbij het, in woorden van de rector, niet uitmaakt of het om schoonmaker in een homobar of techneut in een multinational gaat. Wel wordt verwacht dat je op aarde denkt te zijn om die zo snel mogelijk te veranderen via een succesvolle start-up met revolutionaire gevolgen voor de mondiale economie en je eigen portemonnee.
De stad is dan ook San Francisco en de multinational die als voorbeeld wordt genoemd Google. De universiteit, de Tim Draper University for Heroes (studieduur zes weken), is genoemd naar oprichter en durfkapitalist Draper zelf. Aan de muur gigantische striphelden met de krachtige kaaklijn van sigaretten- en scheerzeepadvertenties uit de jaren vijftig. Tims eigen kaak kan er ook mee door, maar zijn dansje op Pharrell Williams’ wereldsucces Happy is klunziger dan dat van zijn studenten. Dondert niet: zelfs hij is niet te beroerd om zich belachelijk te maken om levensvreugd, energie, frontiermentaliteit en klassiek-Amerikaans optimisme uit te drukken. Dit profiel dank ik aan de komende aflevering van vpro’s Tegenlicht: Cybertopia van Marije Meerman, die in Silicon Valley een aantal direct betrokkenen bij de digitale revolutie opzocht.
Revolutie die, zoals bekend, het economische, sociale, culturele en politieke leven continu en mondiaal beïnvloedt. Er schuilt daar een adembenemende hoeveelheid macht in een omgeving en in gebouwen die dat in hun onopvallendheid niet doen vermoeden – althans niet door wie gewend is dat macht zich door eeuwen heen nadrukkelijk in architectuur en ruimtelijke ordening manifesteerde. En ja, ook dat is zo’n verandering in en door de cyberwereld, die je zowel positief als verneukeratief kunt noemen. Tegenlicht houdt zich overwegend bezig met de toekomst en zoekt naar mogelijkheden en oplossingen. Deze aflevering is gewijd aan de kansen zoals die in de wereld van cyberideologen, durfkapitaal en programmeurs worden gezien. Daar worden kijker en maakster niet altijd vrolijk van. Henry Fords ‘all history is bunk’ blijkt aan de Westkust sterk te leven. De razendsnelle vernietiging van grote delen van de ‘oude economie’ wordt soms als ‘eigen schuld dikke bult’ gezien, en wie denkt dat overheden de sociale gevolgen daarvan zouden moeten helpen verzachten, ziet de staat kennelijk niet als de incompetente geldverslinder en rem op weg naar een stralende toekomst die hij is. Voor wie de huidige politieke systemen niet ziet zitten, worden door toekomstgelovigen vanaf 2020 steden op eilanden in internationale wateren gebouwd met elk eigen bestuursvormen, waarna je kunt island-hoppen tot je jouw favoriet hebt gevonden. Als dit spottend klinkt: er klinken ook genuanceerder en intelligenter geluiden. Maar de utopie van sommige Valleybewoners doet vaak akelig dystopisch aan.
Iets anders: Tegenlicht heeft een enquête onder kijkers gehouden naar hun ‘beste aflevering’ in 12,5 jaar. Winnaar werd Goldman Sachs en de vernietiging van Griekenland van Alexander Oey, gevolgd door Groen Goud 2 (Rob van Hattum en Gijs Meyer Swantee) en de ‘what if’-realityfictie van De dag dat de dollar valt (Roel van Broekhoven). Alle drie te zien via de Tegenlicht-site.
Marije Meerman, Cybertopia: De droom van Silicon Valley, VPRO, Tegenlicht, zondag 25 januari, NPO 2, 21.00 uur