Zonder met haar ogen te knipperen noemde het meisje achter de kassa het bedrag: twaalfhonderddrieënvijftig gulden zevenenveertig. Ik was in de supermarkt! Op de lopende band stonden slechts de levensmiddelen voor twee dagen plus een groot pak luiers. Hoewel ik het onmogelijke bedrag inmiddels op het display had gezien vroeg ik de caissière hoeveel ze van me kreeg. Ze herhaalde het bedrag. Al snel bleek dat het pak luiers per ongeluk vijftig keer was aangeslagen. Kan gebeuren. Maar wat ik onbegrijpelijk vond, was dat deze caissière niet onmiddellijk had begrepen dat er iets fout was gegaan.
Dit is alweer een jaar of vijftien geleden, maar wie regelmatig de onrustbarende berichten leest over de stand van het Nederlandse rekenonderwijs beseft dat de kans op dit soort vergissingen alleen nog maar is toegenomen. Op het eerste gezicht is dat vreemd, want juist het ‘schatten’ neemt in het huidige rekenonderwijs een belangrijke plaats in. Uit De gelukkige rekenklas blijkt echter dat er met dat rekenonderwijs iets fundamenteel mis is.
Op alle basisscholen wordt tegenwoordig onderricht gegeven in ‘realistisch rekenen’, een concept dat is ontwikkeld door de beroemde mathematicus Hans Freudenthal (1905-1990). Nadat hij bij zijn kleinzoon en diens vriendjes uitvoerig onderzoek had gedaan naar het leerproces kwam hij tot de conclusie dat de gangbare rekenmethodes niet deugden. Die gingen immers allemaal uit van het zogenaamde ‘instructiemodel’, dat passief, receptief, reproductief, abstract, oppervlakkig, autoritair, geestdodend en inefficiënt zou zijn. Je moest leerlingen niet één voorgekauwde oplossing aanleren, maar hen zelf laten ontdekken hoe ze een rekenkundig probleem konden oplossen. ‘Geleid heruitvinden’ werd dat genoemd.
Wat Freudenthal en zijn volgelingen niet hebben ingezien, is dat de nieuwe methode alleen geschikt is voor zeer slimme kinderen (zoals de kleinzoon van Freudenthal en diens vriendjes). Bovendien moet de leerkracht een begenadigd en gespecialiseerd rekendidacticus zijn, wat zelden het geval is. Ten slotte verschilt de situatie in een klas sterk van de individuele setting waarin het onderzoek plaatsvond.
In deze bijzonder leesbare en informatieve bundel wordt niet alleen uitvoerig geschetst wat er de afgelopen decennia is misgegaan, maar geven de auteurs ook aan welke alternatieven er zijn. Er is alleen nog een lange weg te gaan.