Het belooft een duur jaar te worden. Na veertig jaar loonstagnatie gaan volgens het CPB onder Rutte IV de besteedbare inkomens omlaag. Door lastenverzwaringen en bezuinigingen. Maar ook door stijgende prijzen. Waaronder die van gas. Betaalde ik vorig jaar een kale gasprijs van dertig eurocent per kuub. Vanaf 1 januari is dat 1,24 euro. Inclusief de fiscale kleinverbruikersstraf maakt dat een bruto gasprijs van 2,05 euro. Energie wordt na huur en aflossing de grootste kostenpost van Nederlandse huishoudens.
In het kluitjesvoetbal dat hier voor journalistiek doorgaat, wijst de beschuldigende vinger priemend naar Poetin. Russische gasleveranties zijn speelbal geworden in het geopolitieke spel dat Rusland en NAVO over Oekraïne uitvechten. De bril waarmee naar dat conflict wordt gekeken is er een van een machtsgeile dictator die zich niets gelegen laat liggen aan de democratische wensen van het Oekraïense volk. En dan volgen de vergelijkingen met de Oostenrijkse Anschluss en München 1938 vanzelf.
Het maken van historische vergelijkingen is een politieke daad. Het archief bevat namelijk altijd andere data die een andere interpretatie suggereren. Vanuit Russisch perspectief bezien, is de Oekraïne al eeuwenlang de voortuin, die sinds 1790 formeel deel uitmaakt van het Russische rijk, om vervolgens, na 1917, een van de belangrijkste lidstaten van de ‘Unie van Socialistische Sovjet Republieken’ te worden, waar dezelfde taal wordt gesproken en hetzelfde geloof wordt beleden, waar elitenetwerken overlappen, en waar economie en infrastructuur sterk zijn verweven.
Zo bezien zijn de avances van de Europese Unie en de NAVO daden van geopolitieke agressie. Het is eerder een herhaling van de Cubacrisis van 1962 dan van de Anschluss. Met Rusland in de rol van de VS.
Als linkse pacifist en oud-Leopard 2-schutter heb ik een ingewikkelde fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog. Boekenkasten vol heb ik erover gelezen. Met Why The Allies Won van Richard Overy, Life And Fate van Vasily Grossman, Fateful Choices van Ian Kershaw, Hitler’s Empire van Mark Mazower en Ordinary Men van Christopher Browning als onvergetelijke hoogtepunten.
Zelf lezen is het beste tegengif tegen propaganda. Zo leerde ik dat de oorlog niet in 1939 begon, maar in 1937 toen Japan China binnenviel. Dat China met dertien miljoen doden een van de zwaarst getroffen landen was. Dat bijna de helft van de joodse slachtoffers buiten de kampen is omgebracht. Dat Hitler zijn Lebensraum had gejat van Engelse geografen. Dat de superioriteit van de Wehrmacht niet door wapens kwam, maar door Pruisisch improvisatievermogen(!).
Maar vooral dat zonder de onvoorstelbare Russische offers West-Europa waarschijnlijk nog altijd zou zuchten onder het juk van Hitlers millenaristische droom. De slagen die Duitsland en Rusland aan het Oostfront leverden waren onvergelijkbaar veel groter dan die aan het Westfront werden uitgevochten.
Ruim elf miljoen soldaten heeft de Sovjet-Unie tussen 1941 en 1945 verloren – en bijna twintig miljoen burgers. Van de vijf miljoen Duitse soldaten die zijn omgekomen, is bijna zeventig procent aan het Oostfront gesneuveld. Daar steken de verliezen van Britten en Amerikanen met respectievelijk een half miljoen en 416.000 gesneuvelde militairen schril bij af.
Ondertussen weten Nederlandse burgers alles van D-day maar niets van de grootste militaire operatie ooit, Operatie Bagration. Het enorme offensief is spoorloos uit het westerse historisch bewustzijn verdwenen.
Het beste boek om te begrijpen wat dat met de Russische ziel doet, is zonder twijfel Svetlana Alexievich’ Secondhand Time. Daarin verhaalt zij aan de hand van interviews met overlevenden van de Grote Patriottische Oorlog hoe in Rusland een wonderlijk mengsel van stalinistische nostalgie en westers ressentiment is ontstaan. Vrijwel alle geïnterviewden spreken van een pijnlijk gebrek aan internationaal respect voor wat de Sovjet-Unie in de Tweede Wereldoorlog heeft doorgemaakt.
En dan steekt de afwezigheid van de Russische vlag bij de jaarlijkse D-day herdenkingen. Wekt het wrevel als Europarlementariërs op het Maidan-plein met de Europese sterrrenvlag staan te zwaaien. En is de maat vol als ook de NAVO haar kans schoon ziet.
Oftewel, die hoge gasprijs danken we niet aan Poetin maar aan mevrouw Von der Leyen en haar Brusselse technocraten.
Precies zoals de tegenstanders van het Oekraïense Associatieverdrag in 2014 voorspelden. Maar ja, Baudet he. Dan stopt het denken.