De hele nacht zullen er huiszoekingen plaats gaan vinden bij Hamas-aanhangers. Abd al Motee heeft nieuwe tips gekregen over mogelijke wapendepots en schuilplaatsen van leden van Izzadin al Kassem, de gewapende vleugel van Hamas die verantwoordelijk is voor de recente zelfmoordacties in Jeruzalem en Tel Aviv. Israel heeft het Palestijnse bestuur een lijst met de namen van dertien voortvluchtige moslimfundamentalisten gegeven en de opdracht aan Yasser Arafat is ondubbelzinnig.
Het water staat Arafat tot aan de lippen. Als hij niet snel genoeg succes boekt in de strijd tegen Hamas, is het uit met het geduld van Shimon Peres. Vorige week, kort na de aanslag in het centrum van Tel Aviv, stond het Israelische leger op het punt de Gazastrook binnen te vallen om eigenhandig korte metten te maken met Hamas. Door de enorme druk van de Amerikaanse regering werd de operatie, die verstrekkende gevolgen zou hebben gehad voor het vredesproces, op het laatste moment voorkomen. De tijd dringt voor Arafat en op alle mogelijke manieren laat hij momenteeel aan de Amerikanen en Israel zien dat hij vastberaden is de Hamas-cellen in de Gazastrook op te rollen.
DE JONGE en onervaren Palestijnse agenten die vanavond op razzia gaan, drentelen zenuwachtig over het plein van het hoofdkwartier. Ze roken onafgebroken sigaretten en frunniken aan hun wapens. Ze zullen worden bijgestaan door de ervaren leden van Arafats geheime dienst.
De jeeps en overvalwagens vertrekken in verschillende richtingen. De eenheid die wij volgen rijdt naar het Shati al Bahr-vluchtelingenkamp. Het is aardedonker en de overvalwagen hobbelt over de zandpaden vol plassen en diepe kuilen. Na langdurig zoeken in de doolhof van sloppen, krotten en stegen vinden de agenten het huis van een verdachte. Ze springen de overvalwagen uit, zo min mogelijk lawaai makend, en nemen strategische posities in. De steeg waarin de verdachte woont is in een oogwenk hermetisch afgesloten.
Een van de geheime agenten bonst op de deur. Na vijf minuten klinkt er gestommel, een oude man in nachthemd en met slaapmuts op doet open. De geheim agent vraagt of zijn zoon thuis is. ‘Welke zoon bedoel je, ik heb er acht’, luidt de wedervraag. De agent kijkt met een zaklantaarn op zijn lijstje en noemt een naam. De oude man moppert en gebaart naar de agenten dat ze hem moeten volgen. Na enige discussie kan de eenheid onverrichter zake vertrekken naar de volgende verdachte. Ook daar dezelfde procedure, eveneens zonder resultaat.
Pas bij het vijfde huis worden twee verdachten gevonden. Jongens van amper achttien jaar, die na een langdurige ondervraging op het hoofdkwartier weer naar huis worden gestuurd. De Palestijnse politie opereert opvallend netjes, al schijn je beter niet in de gevangenis van Gaza terecht te kunnen komen. Zeker niet als je een lange, pluizige baard en een jallabiyah draagt.
De jonge agenten kunnen na een lange werkdag eindelijk naar hun bed, ze zijn uitgeput.
De volgende ochtend blijkt een huiszoeking van een andere eenheid succesvoller te zijn geweest; de tweede man van Izzadin al Kassem is opgepakt. De 31-jarige Abdal Fatah is de rechterhand van de nog steeds voortvluchtige Mohammed Dif, bijgenaamd de slangekop. Dif staat bovenaan Israels lijstje van meestgezochte terroristen in de Gazastrook. Kolonel Abd al Motee kan tevreden zijn.
SINDS DE AANSLAGEN in Jeruzalem en Tel Aviv is de Gazastrook in een grote gevangenis veranderd. Geen Palestijn mag de strook nog verlaten en niemand - buitenlandse diplomaten en journalisten uitgezonderd - kan het gebied nog in. De Israelische soldaten bij checkpoint Erez zijn onverbiddelijk. Palestijnse kankerpatienten die normaal gesproken chemotherapie krijgen in Tel Aviv en Jeruzalem, worden eveneens geweigerd.
Begin maart werd de 57-jarige Palestijnse vrouw Khadija Odwan in allerijl met een ambulance naar checkpoint Erez gereden. De doodzieke vrouw kon door de artsen in de Gazastrook niet meer worden geholpen en was aangewezen op medische hulp in Israel. De Israelische soldaten deelden de chauffeur echter mee dat hij met deze ambulance Israel niet mocht binnenrijden en dat hij een andere wagen moest gaan halen. Toen hij daar uren later mee aankwam, werd de ambulance eerst nog aan een anderhalf uur durend onderzoek onderworpen. Toen de zieke eindelijk verder mocht worden vervoerd, was het al te laat. Khadija Odwan stierf enkele minuten nadat ze het ziekenhuis was binnengebracht.
ADVOCAAT RAJI SOURANI is directeur van het Palestijnse Centrum voor Mensenrechten in Gaza. Sourani maakt een gebroken indruk. Tijdens de Israelische bezetting van Gaza maakte zijn centrum al overuren en sinds de komst van Arafat is er wat hem betreft weinig verbeterd. Tijdens de razzia’s van de afgelopen week heeft de Palestijnse politie meer dan 650 verdachten opgepakt. In de Gazastrook worden geen advocaten toegelaten tot de gevangenissen, hoewel ze daar formeel wel recht op hebben. Sourani heeft talloze berichten over martelingen in de gevangenissen binnengekregen, maar hij is machteloos.
Sourani ziet de toekomst somber in: ‘Aanvankelijk was er na de komst van Arafat enige verbetering in het dagelijks leven hier te constateren. De mensen werden vrolijker en iedereen koesterde hoop op een betere toekomst. De Hamas-bommen hebben aan alles een einde gemaakt. Maar waarom worden de twee miljoen Palestijnen op de westelijke Jordaanoever en de Gazastrook collectief gestraft door Israel? Israel maakt dezelfde fout als tijdens de intifada. Door de sluiting van de Gazastrook zaaien ze nog meer haat onder de Palestijnen. Tienduizenden Palestijnse bouwvakkers en arbeiders zitten nu thuis, ze verdienen geen cent. Dagelijks verliest de Palestijnse economie zes miljoen dollar. Het Palestijnse bestuur kijkt machteloos toe en staat eigenlijk in haar hemd.
In ons centrum werkt een Engelse advocate. Haar moeder kwam dit weekend uit Engeland om haar kind te ontmoeten in Ashkelon, even boven de Gazastrook. De moeder mocht de Gazastrook niet in, de dochter mocht de Gazastrook niet uit. Dat moet toch erg vernederend zijn.’
Sourani gelooft niet dat de Gazastrook nog wordt geopend voor de Israelische verkiezingen eind mei. Sourani: ‘Waarom zou Peres dat doen? Dan verliest hij de verkiezingen zeker. Mij maakt het niet uit of de Arbeiderspartij of de Likoed wint, ze zijn van hetzelfde laken een pak. En van de conferentie in Sharm al Sheikh verwacht ik helemaal niets. Als gevolg daarvan zullen de mensenrechten in de Gazastrook nog meer verslechteren. Ik ben bovendien bang dat het Israelische leger weer terugkeert naar Gaza. De Gazastrook zit nog vol met Israelische soldaten, zeker rond de joodse nederzettingen.’
ZELDEN BOOD de Gazastrook een troostelozer aanblik dan nu. Wie je ook spreekt, hij is zonder uitzondering pessimistisch. De Palestijnen vergelijken zichzelf met sardines in een blikje - ze kunnen geen kant meer op. ‘Zelfs de lucht is van de joden’, zeggen ze als er een Israelisch vliegtuigje over Gaza scheert.
Sinds een paar dagen is nu ook de zee afgesloten voor de vissers. Langs het strand zitten tientallen vissers niets te doen, naast hun gammele bootjes. Zelfs op het hoogtepunt van de intifada mochten de vissers nog twintig mijlen de zee op varen. In het kantoor van de visserscooperatie hangt een bedrukte sfeer. Directeur Mohammed Zakout drinkt koffie met wat kennissen.
Zakout: ‘Eerst raakte het meel op in de Gazastrook. Nu komt er ook geen vis meer binnen. De vissers worden er helemaal gek van. Door het verbod op de visserij, een van de belangrijkste onderdelen van onze economie, zijn niet alleen de vissers gedupeerd. Wat te denken van de mensen die boten repareren, de nettenboeters? In totaal zijn er drieduizend families betrokken bij de visserij. Ik vraag me af hoe die nu overleven.’
Naast Mohammed Zakout zit een Palestijnse agent die toezicht moet houden op de vissers. Hij zat bij de PLO in Beiroet en Tunis en is samen met Arafat teruggekomen naar de Gazastrook. Hij houdt van zijn volk en vindt het verschrikkelijk dat hij zijn eigen mensen moet verbieden de zee op te gaan. ‘Ik voel me een agent van Israel. Het is bespottelijk dat ik mensen die toch al onder erbarmelijke omstandigheden leven, hun bestaan zo mogelijk nog onmogelijker moet maken.’
De situatie in de Gazastrook wordt met de dag hachelijker. Het is de vraag hoe lang Arafat nog stand houdt. Hoe langer hij in opdracht van Israel en de Verenigde Staten doorgaat met het beknotten van zijn eigen volk, hoe meer aanzien hij verliest.
De veiligheidsmaatregelen die hij nu in de Gazastrook heeft genomen, gaan heel erg ver. Tussen het Israelische checkpoint Erez en Rafat, het meest zuidelijke deel van de Gazastrook, wemelt het van de wegversperringen. De Palestijnse politie, die een jaar geleden nog bijzonder vriendelijk was tegen passanten, heeft haar glimlach verloren. De meeste agenten hebben de vinger aan de trekker en lijken op het ergste voorbereid.
De kans is groot dat er in Gaza een zelfde situatie ontstaat als in Algerije, waar je binnen een familie zowel een soldaat van het staatsleger als een aanhanger van het Fis, het Algerijnse Heilsfront, kunt vinden. Talloze Algerijnse soldaten zijn onder meer om die reden gedeserteerd - niets is erger dan broedermoord.
De topbijeenkomst in Sharm al Sheikh zal voor Gaza geen enkele oplossing bieden. De conferentie is bedoeld om het vredesproces een duwtje te geven, maar zal uiteindelijk tot gevolg hebben dat de aanhangers van Hamas nog harder onderdrukt worden.
De spanning in de Gazastrook kan nog meer toenemen als de nieuwe veiligheidsmaatregelen van het Israelische leger doorgaan. Dinsdag werd bekend gemaakt dat alle studenten uit Gaza die op de Westelijke Jordaanoever studeren, zo snel mogelijk zullen worden teruggestuurd naar Gaza. Die studenten vormen volgens het Israelische leger de harde kern van de Hamas-cellen op de Westoever. Onlangs werd op de lerarenopleiding in Ramallah een Hamas-cel opgerold, die verantwoordelijk was voor de zelfmoordaanvallen in Jeruzalem en Tel Aviv. De Hamas-cel in Ramallah was opgezet door een uit Gaza afkomstige studente.
ALS DE RIGOUREUZE plannen van het Israelische leger doorgaan, verandert Gaza helemaal in een kruitvat. Yasser Arafat is vermoedelijk de laatste die zit te wachten op geradicaliseerde moslimfundamentalisten met een goede opleiding.
De harde acties van Israel zijn begrijpelijk, maar het is de vraag of het op deze manier niet van kwaad tot erger zal worden. Peres staat op verlies in de verkiezingspeilingen en niets wijst erop dat daar spoedig verandering in zal komen. De spanning onder de Israelische bevolking is overal merkbaar, en vooral in de bus. De passagiers kijken elkaar wantrouwig aan. Zelfs een keppeltje en een uniform boezemen geen vertrouwen meer in. De zelfmoordcommando’s van Hamas beschikken over de nodige vermommingen en zijn in feite ongrijpbaar voor de Israelische veiligheidsdiensten.
Het vredesproces kan alleen nog door een wonder worden gered. Israel en Gaza zitten beide in de tang: Israel tussen Hezbollah in Zuid-Libanon en Hamas in de bezette gebieden, Gaza tussen Hamas en het Israelische leger. De kans lijkt uitgesloten dat er ooit nog een bloeiende samenwerking komt tussen Israel en Gaza.