Kirgizië sluit aan in de rij van voormalige sovjetrepublieken die zich aan de dictatuur ontworstelen. Het corrupte staatshoofd Akayev is weggejaagd en nu kiest de bevolking een nieuwe president. Ik ben wel eens in dat tussen China en allerlei «stans» (Kazachstan, Tadzjikistan, Oezbekistan) verborgen land geweest. Aan een groot meer zat ik er in de gloeiende zon. Issyk Kul heette dat meer, maar koel was het er zeker niet. De communisten hebben er in de jaren zestig aan de oever vakantieparadijzen voor arbeiders van de omliggende fabrieken gebouwd. Na wat aandringen mochten wij ook een paar nachten in zo’n complex verblijven.

Het grote witte gebouw bestond uit honderden bunkerachtige vertrekjes zonder sanitair, met telkens twee wc’s op de gang voor twintig of veertig kamers. Je moest stipt op tijd aanschuiven aan de lange tafels voor het ontbijt (7 uur) en diner (half 6), anders kon je jouw deel van de havermout of aardappels vergeten. Maar een paradijs was het. De mannen lagen het merendeel van de tijd laveloos in het zand, de vrouwen zorgden dat de kinderen niet verdronken. Over dat meer en de omgeving valt veel meer te vertellen. Over de stad aan de oever, Karakol, die tot 1991 Przhewalsk heette – inderdaad naar de ontdekkingsreiziger die de gelijknamige paarden ontdekte, en die volgens sommigen ook de vader van Josif Stalin zou zijn geweest. Of over de verkeerde route die we in het aangrenzende hooggebergte namen om ongezekerd hangend aan een steile wand te constateren dat we verdwaald waren. Kaartlezen in het Russisch, lastiger dan men denkt.

Maar daar gaat het hier niet om. De mensen aan het meer vertelden dat ze niet zo geïnteresseerd waren in wie hun president was. De macht was altijd al corrupt geweest. En het lijkt erop dat de Kirgiezen straks een nieuwe roverhoofdman kiezen. Het hele bestuurssysteem van het land is rot. Dat verandert niet zomaar. Ondertussen wordt feestelijk gemeld dat de democratische oppositie de afgelopen jaren enige steun van Amerika heeft gekregen – geld, radiozenders. Brengen de Amerikanen nu in Kirgizië democratie omdat ze – net als bijvoorbeeld in Irak – een dictator hebben helpen verjagen? Vermoedelijk niet. De regio van de «stans» is een olie- en gasrijk gebied, voorheen door China en Rusland beheerst, maar nu in de «strijd tegen het terrorisme» steeds meer onder Amerikaanse controle.

Serieuze internationale druk op de machthebbers zou de democratisering écht helpen, maar die is niet te verwachten want dan komt de militaire invloed van de Amerikanen direct in gevaar. Een voorbeeld daarvan gaf onlangs het buurland Oezbekistan. De dictator daar liet op 13 mei de politie het vuur openen op demonstranten – 176 doden. Toen een internationaal onderzoek dreigde was het Oezbeekse antwoord dat dan de Amerikaanse luchtmachtbasis gesloten zou worden. Sindsdien blokkeert de Amerikaanse defensieminister Rumsfeld de initiatieven van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen om de slachtpartij op te helderen. Tot zo ver een kanttekening bij de euforie over de recente verspreiding van de democratie in de wereld.

P.S. Mijn vorige stukje was uitdrukkelijk bedoeld als klein eerbetoon aan Karel Glastra van Loon. Het droeg dan ook als kopje Karel Glastra van Loon (1962-2005). Door een misverstand is dat kopje helaas vervangen door Cynisme, maar daar was het stukje juist een commentaar op.