Het NOS-journaal over het Midden-Oostenberaad in Londen. Hooggeplaatsten stappen uit auto’s en verdwijnen in hotels. Er worden handen geschud bij een vergadertafel. Waar gaat het over? Verslaggeefster Tine van Houts had moeilijk nog vager kunnen zijn: ‘De meningsverschillen zijn groot, melden onderhandelaars.’ ‘Albright en Netanyahu praatten vijf uur lang. Het was moeizaam.’ Beelden van een persconferentie met Arafat. Tine van Houts leidt zwaar insinuerend in: ‘Arafat na zijn gesprek met Tony Blair somber en bitter.’ Dan mag Arafat: ‘De heer Netanyahu is verantwoordelijk voor de chaos die uitbreekt als het vredesproces mislukt door zijn negatieve houding.’ CNN selecteerde een minuutje eerder of later uit dezelfde persconferentie. De CNN-stem leidde in: ‘De bespreking tussen Arafat en Albright nam minder tijd in beslag. Daar zouden ook minder problemen zijn.’ En toen Arafat: ‘Premier Netanyahu is serieus geïnteresseerd in vrede. Vandaag is de dag.’
HELDER EN SIMPEL is het Actienieuws van SBS6 diezelfde maandag. Simpel als Nijntje, van Dick Bruna. Of een reclamefolder van de Hema. En niet zo hoog gegrepen.
Al blijken simpele dingen ook raadselachtig. We zien de bekende contouren van de Bijlmerbajes en horen hoe drie bewakers ziek waren geworden door het drinken van een vergiftigde kop koffie op de werkplaats. De directeur wordt geïnterviewd. Was het een vluchtpoging? Dat kan. Maar daar begrijpt de directeur dan ook niets van, want vanuit de werkplaats kon je helemaal niet vluchten. Sommige gevangenen hadden een baantje als koffiehulp, en die zijn verdacht. Er zijn interviews met bewakers. De ene is ongerust, de andere laconiek. Een derde neemt zijn maatregelen: ‘Ik neem nu alles mee van huis.’
Voor de verplichte dodenherdenking is gekozen voor een andere invalshoek. Ook de Nederlandse veteranen onder VN-vlag worden namelijk herdacht. Het knerspen van grind. Een militaire kapel. Graven. Een VN-militair die nog in Libanon had gezeten wordt geïnterviewd over zijn kameraad die voor zijn ogen op een mijn stapte. ‘Ik zit hier. Hij ligt daar. En dat is het harde gelag.’
Kennelijk heeft het Actienieuws geen toegang tot het Binnenhof. Er is een ‘SBS Actienieuwsstand’ geplaatst op het Centraal Station in Utrecht. De haastige treinreizigers zorgen voor de actie. De uitgenodigde politici krijgen precies honderd seconden om zichzelf over het voetlicht te brengen. De journalist doet zijn best op brutale vragen. Maar het is niks.
SBS doet ook aan internationaal nieuws. Net als het NOS-journaal zullen ze een weeklang nauwelijks inzicht kunnen geven in de rellen in Indonesië. Brandende autobanden en politie met schilden. Maar een context ontbreekt. Geen van de Nederlandse journaals heeft een verslaggever ter plekke. Alsof Indonesië voor ons een van de vele buitenlanden is, niet meer.
CNN brengt een bericht over een doorbraak op het kankerfront. Een nieuw medicijn. Het Actienieuws zal dit bericht een dag later brengen, waarbij de Nederlandse internist-oncoloog Jan Klijn wordt geïnterviewd, die spreekt over een veelbelovende nieuwe benadering. Het NOS-journaal gelooft het wel met die kankerdoorbraak. Ook brengt CNN laat op de avond het bericht van de moorden in het Vaticaan. Alle details van CNN zullen een dag later pas bij de Nederlandse journaals terugkeren, zonder dat daar nog iets aan wordt toegevoegd.
DINSDAG 5 MEI
De verkiezingen zijn saai. Wat doe je dan als NOS-journaal? Schakelen! Naar Job Frieszo in Amsterdam, die achter zich een beeldbuis met het debat heeft, dus dat is twee keer geschakeld voor de prijs van één. De Hoop Scheffer doopt een theezakje in zijn kopje in Delft. Er komt een overzicht van enkele maanden ‘incidenten’. Het duurt maar en het duurt maar.
De bevrijding is heel belangrijk voor het NOS-journaal. Bill van Dijk zingt een vreselijk lied en gaat daar heel Nederland mee rond. Anouk en De Kast treden ook op in Nederland en worden per helikopter vervoerd. We krijgen de helikopter te zien. En Anouk. En De Kast. En de straatinterviews met de gewone Nederlanders. En nog eens De Kast.
Weer het Midden-Oostenoverleg. De beelden zijn uit Londen. Eddo Rosenthal spreekt in Jeruzalem. Dat slaat natuurlijk nergens op, maar zo kan er weer wat geschakeld worden.
Die avond zal het Belgische journaal een uitgebreid blok over de ontsnapping van Dutroux brengen, waarin onder andere wordt verteld dat er tegen acht rijkswachters een onderzoek wordt ingesteld, maar dat de magistraten vrijuit zullen gaan. Ook de altijd zo gedreven bevonden onderzoeksrechter Connerotte heeft schuld: ‘De rijkswacht heeft uitdrukkelijk gevraagd het dossier bij Dutroux te brengen en niet omgekeerd. Maar onderzoeksrechter Connerotte heeft dat geweigerd.’ Opzienbarend. Niet te zien in het NOS-journaal. Ook niet in het Actienieuws. Wel in de Nederlandse kranten.
Het Actienieuws heeft, in Nederland, een interview met Ira Maas van de Kamer van Koophandel Nederland-Indonesië. Ze krijgt de kans iets inhoudelijks te zeggen: ‘In deze vorm is het voor het eerst. Ook de burgers in de grote steden komen in opstand, die zijn door de prijsstijgingen van benzine het hardst getroffen.’ Het NOS-journaal zal de volgende dag even onverstoorbaar als vaag melden: ‘Het is niet duidelijk of behalve studenten ook anderen meedoen aan de protesten.’
Ook heeft het Actienieuws een reportage over de burgeroorlog in Soedan, waarover het NOS-journaal de hele week zal zwijgen.
WOENSDAG 6 MEI
Verkiezingen. Het NOS-journaal schakelt naar Gerrie Eickof: ‘Gouda. Stad van kaarsen en kazen. Met haar oude stadskern en haar nieuwe buitenwijken.’ En zo verder. Heel lang. Dan wordt er van Hilversum naar Den Haag geschakeld. Job Frieszo, kom erin! Job: ‘Op dit moment wordt in het gebouw van de Tweede Kamer alles in gereedheid gebracht voor de NOS-verkiezingsuitzending, die over anderhalf uur begint. De camera’s en het licht worden opgesteld en de muziek houdt een generale repetitie.’ Ja, het klopt. Uitgebreid filmt het NOS-journaal de NOS-ploeg die bezig is met het opstellen van de camera’s en het licht. En je ziet de muziek. Die houdt een generale repetitie. Ik ben verbijsterd. Het belangrijkste verkiezingsnieuws zal RTL4 brengen: de opkomst is op een historisch dieptepunt.
Het NOS-journaal van acht uur brengt wel de eerste prognose van de uitslagen. Daarna begint het grote schakelen pas echt. Van Philip Freriks naar Job Frieszo. Die schakelt naar Kees Boonman in Paradiso, voor de PvdA, dan weer, via Job Frieszo en Philip Freriks, naar Margriet Brandsma in Madurodam. Terug naar Job Frieszo. Die schakelt terug naar Philip Freriks. Deze interviewt Job Frieszo, die nu zelf een interview doet met Thom de Graaf in Amsterdam, waarna Philip Freriks opnieuw Job Frieszo interviewt, en die laatste schakelt naar een andere plek in Den Haag, waar het CDA zit. MTV is er niks bij. Jammer alleen dat er geen nieuws is.
Alle journaals zullen die dag de reconstructie laten zien van de ontsnapping van Dutroux. Het heeft weinig nieuwswaarde, maar je ziet tenminste wat helikopters en politie met honden en overvalwagens. En, zoals alle nieuwsprogramma’s braaf oplepelen, de ‘gepantserde Mercedes’ waar Dutroux in zit. Beeld gaat altijd voor nieuws.
De BBC heeft die avond als eerste een correspondent ter plaatse bij de modderramp in Italië. Er wordt nu ook voor het eerst gesproken over honderd vermisten. Je krijgt de indruk dat daar iets ernstigs aan de hand is. Ook brengt de BBC belangrijk nieuws uit landen die voor de NOS niet bestaan, zoals Soedan, Nigeria en Tibet.
DONDERDAG 7 MEI
Het NOS-journaal schakelt door naar Kees Boonman voor Paleis Noordeinde, waar op dat moment niemand van de fractieleiders bij de koningin zit. Wat doet ze dan? Ze zit waarschijnlijk te eten en naar het NOS-journaal te kijken. Dank je wel Kees Boonman voor Paleis Noordeinde. Pia Dijkstra schakelt door naar Job Frieszo, die ergens in het gebouw van de Tweede Kamer voor een raam zit (op vijftig meter afstand van Kees Boonman). Pia Dijkstra draait haar stoel (bewegend beeld!) en vraagt: ‘Job, wat denk je, wordt het een snelle formatie?’ Daarop kan Job met veel woorden geen antwoord geven. Maar wel wordt er nog een paar keer pittig op en neer geschakeld tussen Job en Pia.
De BBC is een geruchtmakende zaak over huurlingen en wapentransporten in Sierra Leone op het spoor, die de Nederlandse journaals niet zal halen. Er zijn nu zelfs twee BBC-correspondenten in Soedan, waar de situatie voor de hongerende mensen almaar gruwelijker wordt en waar de burgeroorlog opnieuw lijkt op te leven. Bij de Falkland-eilanden is olie gevonden, wat een interessant licht werpt op de oorlog die daar ooit werd gevoerd. Overigens wordt die laatste link ook door de BBC niet gelegd.
VRIJDAG 8 MEI
SBS’ Hart van Nederland gaat uitgebreid in op een geval van grootschalige grafschenning, en op het ‘zinloos geweld’ van deze vrijdag. Maar ook is er een buurtreportage over de flat De Knoepert in Venlo. Die monsterlijke reuzeflat in die verder zo groene wijk. Daar komen dan duizenden asielzoekers. De essentiële vraag (niet gesteld door het NOS-journaal) komt in Hart aan de orde: de waarde van de huizen zal dalen. Er wordt wat over buitenlanders geklaagd, de een genuanceerd, de ander racistisch. Vroeger zater er kennelijk junks in die flat. De ijskasten vielen omlaag. Er zit een prachtige reportage in De Knoepert, maar die krijgen we niet te zien, al heeft SBS dan toch de aanzet.
En wat gebeurt er in Eindhoven? Laat dat maar aan Hart van Nederland over. Jacques d'Ancona opent een kapperszaak. En wie zit er binnen op hem te wachten zonder dat hij dit weet? Sylvia de Leur. Ze heeft een schilderij voor hem gemaakt. Ze heeft ook last van haar knieën, zegt ze. Jacques d'Ancona zou Sylvia de Leur haast een vriendin noemen.
ZATERDAG 9 MEI
Het NOS-journaal heeft eindelijk Marc Leijendekker naar het Italiaanse modderdorp gestuurd. Marc Leijendekker onderscheidt zich van zijn NOS-collega’s omdat hij wél weet hoe je een verhaal moet vertellen. Even is het alsof je daar bent. Het tweede onderwerp is het ongeluk met de Thalys, dat bij het late journaal het eerste onderwerp zal worden. (Italië wordt er dan gewoon uitgemieterd.) Pauline Broekema vertelt ons dat de vrachtwagenchauffeur eerst hout had uitgeladen bij een boerderij voor hij onder de trein kwam. En dat de trein naar Frankrijk zal gaan voor reparatie. En nog zo wat dingen die Pauline Broekema kennelijk heel belangrijk vond. Gerard van der Wulp heeft in New York een dieptereportage over de nieuwe Volkswagen Kever, die goed wordt verkocht. Het autootje staat in de straat en alle voorbijgangers vinden hem mooi. Echt waar? Echt waar. En dan is er het Eurovisie Songfestival. De vooruitzichten. De terugblikken. Het NOS-journaal kan er maar niet genoeg van krijgen. Bijna het hele Nederlandse liedje krijgen we nog een keer te horen.
Wie naar het Belgische journaal keek, leerde zaterdag dat er in Kosovo 20.000 demonstranten op de been waren. En in Spanje 35.000 wegens Eta-moorden. De BBC heeft beelden van het Italiaanse voetbalstadion waar de massabegrafenis van de modderdoden plaatsvindt. Het NOS-journaal en het RTL Nieuws zullen deze beelden pas een dag later hebben.
ZONDAG 10 MEI
RTL Nieuws opent met het nieuws dat er een CAO is voor de zorgsector. Er is het hele weekend hard onderhandeld, leren we van de RTL- en NOS-journaals. Die verder vooral uitgebreid ingaan op het Songfestival. Ook is er nog nieuws over de Thalys op het NOS-journaal. Het baanvak bij het ongeluk is weer vrij. Daar weet Pauline Broekema nog heel veel dingen over te vertellen, zoals dat eerst de ene baan vrijkwam en daarna de andere baan. En o ja, in Grouw is een record kielliniezeilen gevestigd. Dus daar stuurde het NOS-journaal een cameraploeg heen. En het Actienieuws misschien ook wel. Maar dat kon ik even niet meer aanzien.
MAANDAG 11 MEI
Het NOS-journaal opent met de staking in Noord-Nederland. Veel aandacht voor het bericht dat fruit en groente helpen tegen kanker. En voor het feit dat de eindexamentijd weer is begonnen. Dan toch nog: de kernproeven in India, vlak bij de grens met Pakistan. Maar waarom leven de spanningen tussen die landen juist nu op? Geen antwoord van het NOS-journaal. CNN zal een historisch overzicht geven van de conflicten en vermeldt dat Pakistan ook een atoombom heeft, wat nooit officieel is toegegeven. De BBC kaart aan dat de Verenigde Staten nu volgens hun eigen wetten eigenlijk verplicht zijn alle hulp aan India terug te trekken. Op de BBC behalve een schrijnende reportage over Soedan ook veel tijd voor de huurlingenaffaire in Sierra Leone, die Blair tot uitspraken heeft gedwongen. NRC Handelsblad brengt Sierra Leone op de voorpagina. Het NOS-journaal zwijgt.
Ook het RTL Nieuws gaat in op het ‘nieuws’ dat groente en fruit goed zijn tegen kanker. Over het formatie-‘nieuws’ meldt RTL, eerlijker dan de NOS: ‘Vaagheid troef.’ Dan is er echt nieuws: er is op Schiphol geen plaats voor al die buitenlandse supporters voor de finale van de Champions League. En nu gaat het feest in de Arena misschien niet door. Dit zal het nieuws gaan domineren deze week.
Ik wil niet elitair doen, maar ik zet toch de tv uit en sla een krant open.