Het varken, de gordeldiertjes en een stinkdier: op zonnige dagen liggen ze onverstoorbaar op het erf achter de oude boerderij. Als ze zin hebben in een knuffel lopen ze zelf naar een van de tientallen jonge bezoekertjes. Zoo Bizar, heet de kleinste dierentuin van Nederland, die midden in het Drentse museumdorp Orvelte ligt.

Afgelopen Pasen had het hier druk moeten zijn, maar net als in de rest van Nederland was het ook er uitgestorven. ‘Het is hier doodstil’, beschrijft Ingrid Dolfing. De eigenaresse van B&B Slaoperij neemt vrijwillig de telefoon op van het Toeristische Informatie Punt. Heel soms belt er iemand, bijvoorbeeld met de vraag of er in coronatijd nog wel door het dorp gefietst kan worden. ‘Dat kan, maar er is niets te doen.’

De wekelijkse persconferentie, meestal op dinsdag, van premier Mark Rutte is het moment waar alle ondernemers uit het dorp naar uitkijken. Lammetjesdag is geannuleerd, maar kan het wolfestival of de dag van de oogst nog wel doorgaan? Kan het dorp überhaupt open? Iedereen zoekt naar de beste aanpassingen, maar makkelijk is dat niet. ‘Onze kracht zit in persoonlijke aandacht’, zegt eigenaresse Iris Al van Zoo Bizar. ‘Iedereen kan bijna al onze dieren aanraken, dat maakt het zo leuk.’

Orvelte ligt een eindje van de N34 af en die weg werd in mei 2018 omgedoopt tot Hunebed Highway door de provincie Drenthe. Het bestuur liet zich ‘met een knipoog’ inspireren door Route 66, dus kreeg de provinciale weg ook van diezelfde vormgegeven borden waarvan er meteen drie werden gestolen (ook al waren ze te koop voor 32,50 euro).

Ze werden snel weer teruggezet, want Drenthe, een door krimp geplaagde provincie, wilde ook veel toeristen. En dan met name Aziaten. De provincie sloot een vriendschapsverdrag met de Chinese metropool Jiaxing en opende daar een ambassade. Nou ja ambassade, een kantoor met een Chinese medewerker die reizen naar Nederland verkoopt. Drenthe hoopt vooral dat hun hunebedden, klompenmakers en museumdorpen opgenomen worden in die pakketreizen.

Drenthe wil heel graag veel toeristen, en er is ruimte zat, benadrukt de provincie steevast. Afgelopen december legde presentatrice Carrie ten Napel de route af voor Omroep Max. Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling betaalde 150 duizend euro mee aan de productie van de vierdelige reeks, meldde het Dagblad van het Noorden.

Likkebaardend kijken Drentse bestuurders naar Giethoorn, het wereldberoemde dorp in de kop van Overijssel dat hemelsbreed veertig kilometer bij Orvelte vandaan ligt. Alleen barst het Venetië van het Noorden (met ongeveer 2700 inwoners) al een tijdlang uit zijn voegen, letterlijk. Naar schatting maken jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers een boottocht door de paar pittoreske grachten van het dorp. ‘Dat werd wel wat druk’, zegt voorzitter Evert van Dijk van ’t Gieters Belang. Door de drukte was Giethoorn lang zo pittoresk niet meer.

Vorig jaar lieten zijn kinderen Jesse en Wende in het Jeugdjournaal zien hoe massatoerisme eruitziet in een klein dorp. Ze voeren met een bootje over de volle grachten waar toeristen met gehuurde bootjes tegen de kade botsten. ‘Soms zitten er dan ineens Chinezen in je tuin te picknicken’, zei een vriendinnetje. ‘Ze denken dat de brievenbus een prullenbak is.’ Een flink aantal toeristen verwarde het dorp met een openluchtmuseum waarin acteurs wonen. Vandaar dat steeds meer bewoners bordjes in de tuin plaatsten. ‘Verboden toegang.’

Begin deze maand filmde het Jeugdjournaal de kinderen weer. Waar de kinderen vorig jaar slalommend voeren langs toeristen, trekt het bootje nu een rechte lijn. Het populaire dorp is uitgestorven. De kinderen hebben het water helemaal voor zichzelf. ‘Er is niemand meer.’ Korte stilte. ‘Het is nu helemaal niet gezellig meer.’ Nee, ‘dit is ook niet leuk’.

In de leegte van corona is het nauwelijks voor te stellen dat nog maar kortgeleden in de trekpleisters, soms felle, discussies woedden over de drukte. Vorig jaar bezochten 21,1 miljoen buitenlandse toeristen Nederland, zeven procent meer dan het jaar ervoor, meldt het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC). Zij besteedden miljarden, maar veroorzaken ook steeds vaker overlast voor bewoners. Waar in Amsterdam al jaren wordt gesproken over de disneyficatie van de stad, groeide in steeds meer plaatsen onvrede over de woonomgeving die wel heel snel veranderde in een pretpark.

De zeshonderdduizend bezoekers werden de zestig oorspronkelijke inwoners – wonend in de molens – van de Kinderdijk bij in de Alblasserwaard wat te veel en de schilderachtige Zaanse Schans bezweek al jaren onder twee miljoen dagjesmensen per jaar. De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur waarschuwde een half jaar geleden nog voor de gevaren van de grenzeloze stroom aan toeristen. Gemeenten kijken te veel met een economische blik en grijpen pas in als het te laat is, concludeerde de raad.

Maar nu zijn er door corona dus nergens toeristen meer. Hoe lang dat duurt, weet niemand. Komen er ooit nog zoveel toeristen terug en welke? ‘Het is de vraag wie het overleeft en wie niet’, zegt eigenaar Gabriella Esselbrugge van het Gieterse restaurant-hotel Dames van de Jonge. ‘Maar we helpen elkaar in het dorp en het belangrijkste is dat we gezond blijven.’ Ze spreekt veel meer mensen in de omgeving, met het grachtje als natuurlijk barrière ertussen in. Haar oma Geesje de Jonge begon het hotel in 1958.

‘Nederlanders vinden het platteland wel leuk, maar vaak wat kneuterig.’ Terwijl dus juist de toeristen van buiten genieten van het Nederlandse platteland. Esselbrugge mikte daarom op de Chinese toerist. Ze ging op handelsmissie naar China en wist – met succes – Giethoorn daar op de kaart te zetten. Ook in coronatijd blijft ze optimistisch over de toekomst.

Ze heeft ook restaurants in China waar ze vooral pannenkoeken, stoofpotjes en stroopwafels serveert en ziet daar het leven langzaam weer beginnen. ‘Mensen lopen daar weer door de bloemenparken en komen eten in restaurants.’ Het zijn de eerste optimistische geluidjes. ‘Maar veel bestemmingen zullen zich opnieuw moeten uitvinden.’

Sinds 19 februari ligt er bij de gemeente Steenwijkerland een conceptvisie voor de toekomst van het toerisme ter inzage. Deze is gemaakt door Giethoorn Onderneemt, de gemeente en ’t Gieters belang. Het belangrijkste doel is, zegt Van Dijk namens de bewonersverenging, ‘reguleren’ van de toeristenstroom. Dat is wat anders dan ‘verminderen’, benadrukt hij. ‘We moeten het allemaal wel beter organiseren.’

De visie lijkt echter wat achterhaald nu, er valt komende tijd niets te reguleren en ’t Gieters belang roept nu vooral op ondernemers te steunen door bijvoorbeeld maaltijden te blijven bestellen. ‘Het is stil in Giethoorn. Akelig stil.’ Van Dijk: ‘Het hele dorp heeft er last van als de lokale ondernemers omvallen.’ En ja, de toeristen worden gemist. ‘Zij geven de nodige kleur en reuring aan het dorp en horen er ook bij.’