Geen publiek

Dit is de week van het WK voetbal, donderdag beginnend met Rusland-Saoedi-Arabië (iemand een voorkeur?). Maar er is nauwelijks nog een mondiaal evenement dat naast wedstrijden niet ook een karrenvracht programma’s over wantoestanden binnen en buiten de sport oplevert. Andere Tijden Sport (ntr/vpro) ging deze dagen twee keer terug naar Argentinië 1978, aan de hand van Bram en Freek en van Arie (Haan) en Ernie (Brandts). bnnvara brengt aan de letterlijke vooravond Wereldkampioenschappen spionage over de toekenning in 2010 door boevenbende Fifa aan boevenbende Rusland. Het is een Deense productie over de meta-wedstrijd Engeland-Rusland die voorafging, waarbij Engeland vergeefs prins William als spits inzette.

Dezelfde omroep gaat er met twee benen in door dezelfde woensdag ook een eigen productie in te zetten: Ultra’s van Egypte van Frederick Mansell en Laurens Samsom. Die maakten in 2016 Team Gaza over een eredivisieclub en over het leven in die ‘grootste gevangenis ter wereld’. Er zat een scène in waarin spelers het over het nabije maar onbereikbare Egypte hebben: ‘Hebben ze daar altijd elektriciteit?’ vraagt de een; ‘Ja, en vrijheid’, zegt de ander. Dat antwoord was toen natuurlijk al onjuist, maar inmiddels is het een gotspe. In de VPRO Gids vertelt Mansell dat hij en Samsom bij hun Egypte-film steevast wedden hoe lang er zou zitten tussen het uitpakken van de camera en het opduiken van de geheime dienst. ‘Gemiddeld vijf minuut twintig.’ Een bijna Noord-Koreaans record.

Verwacht in deze film geen ‘de weg naar Jekaterinenburg’, de stad waar vrijdag Egypte zijn eerste wedstrijd speelt tegen Uruguay. Het nationale elftal noch dito held en wereldtopper Mo Salah, door voetbalcrimineel Sergio Ramos zwaar beschadigd, komen ter sprake. Wel de supporters van twee grote clubs uit Caïro en die van Port Said. Die fans, overwegend arm, zullen geheid niet in Rusland op de tribune zitten en dus naar de televisie moeten kijken. Niks bijzonders. Maar dat ze ook de wedstrijden van hun eigen clubs alleen nog maar op tv kunnen zien, dat wist ik niet. Dat komt door hun aandeel in de Arabische lente, afdeling Egypte. In de filmopening zien we een jongeman een stuk laken beschilderen met de clubnaam Al Ahly, en met ‘74, never forget’ (kennelijk tot westerse kijkers gericht). Pas tegen het eind van de film begrijpen we dat 74 jaartal noch rugnummer is, maar grafmonumentje voor 74 ‘ultra’s’, deels door de politie vermoord, deels door Said-fans onder welwillend oog van diezelfde politie.

In de tussentijd hebben we fanatieke voetbalsupporters (het brullen, zingen, springen, rookbommen en fakkels aansteken is angstaanjagender dan ik ooit zag) langzaam zien veranderen in anti-Mubarak-fans die brood en vrijheid eisen. En die buiten het stadion, getraind in het trotseren van de politie, tot harde kern van massademonstraties worden, daarmee de regimeval mee veroorzakend. Maar tegen een hoge prijs, opgeëist door president Al-Sisi: geen publiek meer in stadions en soms gevangenschap. Over de Moslimbroederschap geen woord, behalve een fragment uit een toespraak van Morsi als president (in de voorlopige versie die ik zag). Dat blijft wat onduidelijk. Verder een knappe, somber stemmende film met fraai gebruik van animatie.