Het begint natuurlijk bij Wilders zelf. Hij heeft hard geprobeerd incidenten te voorkomen, de afgelopen jaren. Dat begon bij zijn zoektocht in 2005, in een advertentie in NRC Handelsblad en De Telegraaf. ‘Kamerleden gevraagd, politieke ervaring is geen must.’ Die toevoeging was opmerkelijk, maar ook niet zo gek: een beetje vernieuwing is nooit weg. In dezelfde advertentie stond ook dat er antecedentenonderzoek zou worden gedaan en dat kandidaten van onbesproken gedrag dienden te zijn. Wilders had toen weinig tijd, de verkiezingen waren op komst. Maar deze keer had hij ruimschoots de tijd - de pvv is al twee jaar bezig om mensen te scouten.
Helaas. De ene kandidaat blijkt een fantast en heeft zich inmiddels teruggetrokken. Een ander is gearresteerd met een wapen en heeft er bij zijn eigen joodse gemeenschap op aangedrongen joden die het niet met hem eens zijn te weren. En een derde is veroordeeld omdat hij vergoedingen opstreek voor vergaderingen waar hij nooit verscheen.
Het lukt Wilders dus niet om voldoende kandidaten te vinden - mensen met een schat aan maatschappelijke ervaring, van onbesproken gedrag, zonder opgeleukt cv. Het was al tekenend dat hij voor deelname in twee gemeentes moest terugvallen op zijn eigen Kamerleden. Nu blijkt dus echt dat het voor hem vrijwel ondoenlijk is. Hoe terecht of onterecht ook, het is kennelijk geen aanbeveling op je cv om je kandidaat te stellen voor de pvv.
Verontrustender is dat het gedoe rond de kandidaten doet vermoeden dat hun onervarenheid geen incident is, maar het gevolg is van het gesloten opereren van de pvv zelf. Wilders heeft veel kritiek op de bestuurscultuur van andere partijen die partijtijgers en plucheklevers belonen, elkaar baantjes toespelen en zo de stroperigheid van bestuurlijk Nederland versterken, aldus Wilders. Maar zijn beweging - een partij is het niet - blijkt meer dan de andere partijen haar toevlucht te nemen tot baantjesjagers. Misschien willen anderen geen Kamerlid worden voor een partij waarvan ze geen lid kunnen zijn. Dan liever mensen die gepokt, gemazeld en getest zijn.
Maar het pijnlijkst aan het gedoe is het complete gebrek aan reactie. De pvv hult zich in stilzwijgen. De kandidaten zelf krijgen de opdracht vooral helemaal niets tegen de pers te zeggen. De pvv is niet bereikbaar voor commentaar op legitieme vragen over de achtergrond van de kandidaten die zij voorstelt plaats te nemen in het parlement. Is het niet opvallend dat geen van de zo feestelijk gepresenteerde kandidaten ergens zijn of haar mond heeft opengedaan? Dat is niet alleen treurig of verontrustend, dat is een affront van de kiezer.