Hij heeft ook een eigen duo, Tenacious D, dat zich begeeft in misschien wel het steilst hellende vlak van de popmuziek: de ode met een knipoog.

Het is fascinerend hoe dat werkt, ironie in de pop, vooral wanneer die zich toespitst op het genre van de hardrock, een genre dat zich hier bij uitstek voor leent omdat het niet zelden in zichzelf al karikaturale eigenschappen heeft. Slechts een minimale uitvergroting van een deel ervan, en de grap is gemaakt. Maar een fractie grotere uitvergroting, en de grap slaat dood. Bovendien: moet het resultaat beschouwd worden als louter humor, of ook zelf overeind staan? Het bleef altijd het grote probleem van de populaire Britse hardrockbank The Darkness: waar stond je nu naar te kijken, een eerbetoon of een parodie? Camp of cult?

In die zin is Tenacious D helderder: hier wordt op de lach gemikt. In het beste geval (de ballad Fuck Her Gently) lijkt het resultaat op het duo dat humor in popmuziek tot het hoogst haalbare niveau tilde: de Nieuw-Zeelandse Bret McKenzie en Jemaine Clemen van televisieserie Flight of the Conchords. Vaker doet Tenacious D denken aan het oervoorbeeld Spinal Tap. En nog vaker zijn de grappen van Black net zo zouteloos als het gros van zijn films. Wat de muziek dan redt, is precies dat: de muziek. Want Black en zijn medebandlid Kyle Gass hebben duidelijk wortels in en liefde voor de vroege hardrock uit de jaren zeventig. Het is het idioom van rockmusicals als Hair en Jesus Christ Superstar.

Die andere succesvolle live-act die hardrock zo ver uitvergroot dat het een komische act wordt, Steel Panther, valt niet terug op de jaren zeventig, maar een decennium later. En als er een genre in de muziekgeschiedenis al bijna bezweek onder zijn eigen overdaad was het wel hardrock in de jaren tachtig. En dat dan nog eens in de overdrive: dat betekent inderdaad dat Steel Panther een van de minst subtiele bands van dit moment is. Dat ze onweerstaanbaar vermakelijk (voor wie althans al dan niet tijdelijk afstand kan nemen van goede smaak of minstens zeden) zijn komt door de onvoorwaardelijke manier waarop ze hun stijlkeuze hebben doorgetrokken. Alleen al het uiterlijk van de bandleden, een bonte mix van geföhnd haar, gewaxte lijven en chirurgisch bewerkte hoofden, is een act op zichzelf. En Steel Panther heeft een lange voorgeschiedenis van wekelijkse shows in dezelfde clubs in LA en Las Vegas met een vast publiek, wat ertoe heeft geleid dat ze jaren hebben kunnen en moeten werken aan een oneindig repertoire van oneliners. Een deel daarvan komt uit hun nummers, de rest krijgt het publiek bij hun shows over zich uitgestort. Ook consequent en helder is hun onderwerpkeuze: alle nummers van Steel Panther gaan over seks.

D, 11 december Paradiso, Amsterdam. Steel Panther, 4 februari Oosterpoort Groningen, 12 maart 013 Tilburg