Dat blijkt uit een voorlopige inventarisatie van De Onderzoeksredactie, het nieuwe platform voor journalistiek onderzoek in het publieke belang. Vandaag verschijnt berichtgeving over de besteding van de energiemiljarden gelijktijdig in De Groene Amsterdammer, het Brabants Dagblad en bij Omroep Brabant.

Het onderzoek laat zien dat de privatisering van de energiesector sinds eind jaren tachtig een ongekend lucratieve onderneming is geweest voor gemeenten en provincies die aandeelhouders waren van de bedrijven. Behalve de verkoopopbrengsten (28,1 miljard) bedongen de overheden ook almaar hogere dividenden (7,7 miljard) en ontvingen ze rente over de opbrengsten die ze belegden (2,8 miljard). Niet eerder werden de opbrengsten zo nauwkeurig becijferd. De energie-inkomsten per gemeente staan minimaal gelijk aan vijf jaar gemeentelijke belastingen.

Als eerste casus heeft De Onderzoeksredactie voor de gemeente ’s-Hertogenbosch uitgezocht hoe die haar energieverdiensten besteedt. Daarbij is samengewerkt met het Brabants Dagblad en Omroep Brabant. Den Bosch verdiende als grootaandeelhouder van Essent zo’n 700 miljoen euro sinds 1993, ofwel rond de 12.000 euro per huishouden. Het geld ging vooral naar grote projecten, terwijl de stad bezuinigt op cultuur, amateursport en zorg. Het levert een eerste constante in het onderzoek naar de besteding van de energiemiljarden: in veel gevallen is het geld geïnvesteerd in gebouwen als theaters, bibliotheken en muziekscholen, terwijl tegelijkertijd is bezuinigd op zaken als cultuur, boekencollecties en muzieklessen.

De Brabantse SP-gedeputeerde Nico Heijmans zag de provinciale begroting in tien jaar tijd verdubbelen. ‘We wisten bij God niet waar we het geld aan moesten besteden’, zegt hij in De Groene Amsterdammer. ‘We hadden zelfs extra ambtenaren in dienst genomen om het geld weg te zetten.’

De Onderzoeksredactie wil dit jaar van zo veel mogelijk gemeenten en provincies achterhalen hoeveel zij verdiend hebben aan de energieprivatiseringen, en hoe zij dat geld hebben besteed dan wel belegd.

Aanvullende informatie en een verantwoording van de cijfers zijn te vinden op onderzoeksredactie.nl/energiemiljarden. De databestanden zijn op aanvraag beschikbaar voor ieder (lokaal) medium. In de grafieken hierboven worden onder lokale overheden verstaan: gemeenten èn provincies. De schatting van opbrengsten en bestedingen berust op één casus – Den Bosch – en zal gedurende het onderzoek nauwkeuriger worden.

Het verhaal over De Energiemiljarden verschijnt woensdagmiddag op groene.nl en is direct te vinden in hetBrabants Dagblad en bij Omroep Brabant.

De Onderzoeksredactie is een non-profitorganisatie die zich richt op journalistiek onderzoek in het publieke belang. Het platform presenteert grondige research, scherpe analyses en meeslepende verhalen.

Blijf op de hoogte van het werk van De Onderzoeksredactie via Facebook, Twitter en de nieuwsbrief.