Athene – ‘U vernietigt de samenleving, u veroorzaakt een sociale holocaust. Slaap u ’s nachts fijn, mijnheer de premier?’ Hiermee diende Alexis Tsipras, voorman van het ultralinkse Syriza, een motie van wantrouwen in tegen Antonis Samaras’ regering van Nieuwe Democratie en Pasok.
Opnieuw verliest het kabinet draagvlak, opnieuw vanwege de sluiting van staatsomroep ert. In juni, toen het beeld ineens op zwart ging omdat Samaras moest bezuinigen, stapte de kleine partij Dimar boos uit de coalitie. Vorige week, na hardhandige ontruiming van de televisiestudio, viel Pasok-parlementslid Theodora Tzakri in ongenade nadat ze meestemde met Syriza’s motie. ‘Een overdaad aan ruwheid, democratisch tekort en een gebrek aan ideeën kenmerkt dit kabinet’, zei ze, waarna Pasok haar onmiddellijk uit de partij zette. Datzelfde lot overkwam vijf rebellerende parlementsleden al eerder, en zo rust de regering ruim een jaar na aantreden slechts op een meerderheid van vier.
In de Atheense straten groeit de onvrede over de traditionele politiek. Ondanks het eerste voorzichtige weerwoord tegen de trojka voert de regering-Samaras nog altijd nieuwe belastingen in, verlaagt zij pensioenen en salarissen, blijft zij ambtenaren ontslaan. Door alle bezuinigingen nadert het begrotingstekort de gewenste omvang, maar terwijl bij beleidsmakers de eerste positieve geluiden over vooruitgang klinken, zinkt de samenleving verder weg. ‘De trojka heeft meer schade aangericht dan goed gedaan’, verklaarde Europarlement-voorzitter Martin Schulz onlangs op bezoek in Athene. Of zoals de stadsbewoners het zeggen: ‘Er is alleen nog wanhoop, de schaamte is al verdwenen.’ Het leverde Syriza in de jongste opiniepeiling een nipte voorsprong op ten koste van Nieuwe Democratie. Maar Samaras volhardde: ‘De offers van de bevolking beginnen zich uit te betalen.’
Na de verkiezingen vorig jaar ontstonden er twee grote, radicale flanken: Syriza op links en de neonazistische Gouden Dageraad op rechts. Pasok en Nieuwe Democratie heetten opeens ‘oude politiek’. Sindsdien spreekt Samaras over zijn theorie van de twee extremen, die alle banden met de trojka willen losschudden. Een jaar geleden durfde het merendeel van de bevolking die radicale verandering niet aan, maar met de uitzichtloosheid groeit de afkeer van de oude, corrupte middenpartijen, hoe onzeker een toekomst onder Syriza ook is. ‘Nu we deze motie hebben verworpen’, zo trachtte Samaras de onrust te bezweren, ‘zijn we veel, veel sterker.’