Nogmaals Pim Fortuyn
Joris van Casteren schreef in zijn stuk Een heel vervelend geval (in De Groene van 16 maart) dat het volgens enkele psychoanalytici veeleer neurotische stoornissen en onverwerkte gebreken zijn die Pim Fortuyn tot een machtsfactor van belang maken. Dat is een misverstand. Het zijn natuurlijk niet de negatieve, maar de positieve kanten van iemand waardoor hij eventueel een «machtsfactor van belang» kan zijn. Dat kan iemand zijn ondanks zijn eventuele pathologie, maar niet daardóór. Anders zouden wel zeer veel mensen «een machtsfactor van belang» kunnen zijn! Vandaar de volgende aanvullingen.
Wat die positieve kanten betreft: behalve dat Pim Fortuyn natuurlijk een grote kennis van zaken heeft op velerlei gebied door zijn studie, zijn professoraten en het vele publiceren, heeft hij zowel qua voorkomen als qua geest uitstraling. Hij is groot, knap om te zien, origineel en scherpzinnig, ziet snel de kern van zaken, is ad rem en eventueel briljant. Ook brengt hij over het algemeen zijn ideeën met een zekere vrolijkheid over het voetlicht, is humoristisch en uiterst open. Dat geeft een kick en werkt verfrissend.
Tevens doorbreekt Fortuyn in zijn uitspraken regelmatig taboes. Dat werkt bevrijdend voor mensen die het eigenlijk met hem eens zijn maar dat niet durfden te zeggen of zelfs amper durfden te denken. En hij heeft visie. Hij biedt verschillende structurele oplossingen voor de bekende problemen, in tegenstelling tot de gebruikelijke politiek, die voornamelijk aankomt met het inpompen van miljarden als middel om problemen te verhelpen. Dat geeft opluchting. En eventueel ongelijk geeft hij gemakkelijk toe.
Een andere oorzaak waardoor Fortuyn «een machtsfactor van belang» kon worden, is dat hij op het juiste moment ten tonele verscheen. Premier Kok had net gezegd na de verkiezingen te zullen vertrekken. Men voelde zich daardoor verlaten en ontheemd. Voor velen in Nederland was Kok een vaderfiguur geworden in de acht jaar dat hij premier was. Er waren geen adequate vervangers voor hem. De twee grote lijsttrekkers, Melkert en Dijkstal, hebben als vervangers een te zwak imago en te weinig uitstraling. Verder ging het economisch juist bergafwaarts. Veel mensen hadden door de halve krach groot geldverlies geleden.
De talenten van Pim Fortuyn, zijn uitstraling, zijn visie op problemen en de mogelijke oplossingen daarvoor enerzijds, en de omgevings factoren anderzijds lijken de elementen die Fortuyn een «machtsfactor van belang» hebben gemaakt. Het zal afhangen van de aard van de negatieve kanten van Pim Fortuyn én of hij «er nog zin an heeft» of en hoe lang hij die belangrijke machtsfactor zal blijven.
MARGRIETA LINDERS, Duivendrecht
psychoanalytica