Overal aanslagen
In Overal aanslagen (in De Groene Amsterdammer van 30 augustus) schrijft Joeri Boom: «Na de aanslag in Jeruzalem is het met de Israëlische zelfbeheersing, en dus met de hudna, gedaan. Sharon greep weer naar zijn politiek van vergeldingsmoorden op terroristenleiders.»
Genoemde aanslag vond plaats op 19 augustus, terwijl Israël op 15 augustus Mohammed Sidr vermoordde. Nu vonden op 12 augustus al twee zelfmoordaanslagen plaats, maar ook die vormden niet het moment waarop de wederzijdse slachtpartijen werden hervat. Op 8 augustus vermoordde Israël Fayez al Sadr, waarbij ook drie andere Palestijnen omkwamen.
Van de vijf meest recente zelfmoordaanslagen waren er vier een reactie op een Israëlische moordaanslag. De uitzondering is de zelfmoordaanslag op 8 juli tijdens de hudna dus waarbij een Israëlische vrouw omkwam. Islamitische Jihad uit Jenin claimde dat dit een vergelding was voor het niet vrijlaten van Palestijnse politieke gevangen door Israël, maar een officiële woordvoerder van Islamitische Jihad ontkende verantwoordelijkheid voor deze aanslag door de organisatie.
Israël heeft consequent aangegeven ondanks de hudna niet te zullen stoppen met moordaanslagen op militanten en heeft daar ook naar gehandeld. Van de Israëlische zelfbeheersing waar Joeri Boom over spreekt, is daarom nooit sprake geweest. Gezien het naleven van de hudna door de Palestijnen zijn de Israëlische moordaanslagen tijdens deze wapenstilstand overigens geen «vergeldingsmoorden». Of we zouden moeten denken in termen van preventieve vergeldingsmoorden. Dat zou de causale cirkel netjes sluiten.
CEES J. ROELE, Amsterdam
Vidal
Gore Vidal heeft pech met zijn Nederlandse recensenten. Sjoerd de Jong vond de eerste bladzijden van Vidals Permanente oorlog voor permanente vrede (vertaald door de schrijfster van deze brief red.) voldoende voor een oordeel in de krant (NRC Handelsblad van 8 augustus 2003); Graa Boomsma (Demonisering van Amerika in De Groene Amsterdammer van 23 augustus) nam wél de moeite het boek te lezen, maar heeft het vervolgens niet goed begrepen. Beiden hebben zich laten afleiden door de hoog-polemische stijl van de eigenzinnige Amerikaan. Zozeer zelfs dat zij geen oog meer hebben voor Vidals terechte en uitvoerig gedocumenteerde ongerustheid over recente schendingen van de Amerikaanse rechtsstaat en het Amerikaanse buitenlandse beleid.
Boomsma verwijt de auteur een «pseudo-balling» te zijn die «meezingt in het koor van moslimfundamentalisten», en «alle terreur goedpraat». Hij beticht Vidal van demonisering van Amerika vanwege diens bewering dat het Congres en The New York Times zich hebben uitgeleverd aan het bedrijfsleven. Wellicht moet je wat meer over Amerikaanse politiek en samenleving lezen (onder meer in De Groene Amsterdammer) om te begrijpen dat de belangenverstrengeling tussen industrie, kapitaal, media, overheid en defensie een aantoonbare realiteit is in de VS, met gevolgen voor de rest van de wereld.
In Permanente oorlog voor permanente vrede wil Gore Vidal aantonen dat terroristen zoals Timothy McVeigh en Osama bin Laden niet uit de lucht komen vallen maar voortkomen uit een sfeer van woede en frustratie jegens het bullebakkenbeleid van de Amerikaanse overheid in binnen- en buitenland. Gefrustreerde rechts-radicale plattelandsbewoners en moslimfundamentalisten delen hun haat jegens deze overheid, en Vidal vraagt zich af waarom. Er vindt geen maatschappelijke discussie plaats over de context waarin McVEigh en Bin Laden tot hun daden kwamen. Vidal praat die terreurdaden niet goed, hij wil slechts begrijpen waar deze het tragische gevolg van zijn.
Door een permanente oorlog in stand te houden tegen zogenaamde schurkenstaten, drugs producerende landen en staatsgevaarlijke burgers blijft een immens militair industrieel complex op volle toeren draaien, vergroten bedrijven als General Electric, Boeing, General Motors en Haliburton hun winst, waarmee zij vervolgens weer de campagnekassen van Bush, Congresleden of de advertentiebudgetten van NBC, CBS en Fox spekken. Dit is waar Vidal een cruciaal punt aanstipt: hoe dit corrupte systeem niet alleen leidt tot een agressieve buitenlandse politiek, maar ook tot een beschadiging van de eigen rechtsstaat. Helaas hadden de recensenten De Jong en Boomsma geen oog voor de bondige wijze waarop Gore Vidal die belangrijke misstanden aan het licht brengt.
FLORENCE TONK, Amsterdam
vertaler en Amerikanist