Sjanghai – ‘Mama, is het eng daarbinnen?’
Twee jongetjes van nog geen tien jaar kijken naar hun moeder, op het grote plein voor het Nanjing Massacre Museum.

Langzaam lopen ze met de andere bezoekers in een rij langs de grimmige beelden van slachtoffers van de Japanse inname van Nanjing, in de winter van 1937-1938. Het museum geeft een beeld van een van de ergste slagvelden die China heeft gekend aan het begin van hun deel van de Tweede Wereldoorlog: de slachting van Nanjing.

Het museum is gratis en het is er druk. Er klinkt een respectvol geroezemoes als de bezoekers langs de vele foto’s van slachtoffers schuifelen. Een massagraf. Een kindje met een afgehakte arm. Een baby die aan de borst van haar dode moeder zuigt. Een hoofd dat op de houten balk van een hek is geplaatst. Ouders met kinderen staan voor de vitrine. Ze bekijken aandachtig de blote billen, opengesperde monden en de benen die in vreemde hoeken liggen. ‘Jongeren van tegenwoordig zijn alleen maar bezig met plezier maken’, zegt professor Su Zhiliang later in zijn werkkamer. ‘In zo’n museum zien ze dat het leven ook pijn kan veroorzaken.’ Su deed uitgebreid onderzoek naar de Chinese troostmeisjes en schreef er een boek over. Deze dagen doen vele organisaties een beroep op hem om te komen praten over de oorlog.

Op 3 september viert China zeventig jaar overwinning op de Japanners. En daar horen ook beelden bij van het lijden van de Chinezen. ‘Het is niet anders dan de foto’s uit Auschwitz. Daarvan vinden Europeanen toch ook dat ze te zien moeten zijn?’ meent Su. Het museum en de films, opera’s en boeken en over de oorlog moeten Chinezen het gevoel geven dat ze voor zichzelf mogen opkomen. Dan zullen ze nooit meer hoeven lijden onder de hegemonie van de vijand.

In de laatste zaal zijn zowel ouders als kinderen wat pips. ‘Je weet het wel’, zegt Dong Genxian. ‘Maar nu worden we toch herinnerd aan de wreedheden van de Japanners.’ Ongemakkelijk grijnzend houdt hij de hand van zijn zoon vast. Jiahao (8) denkt lang na. ‘De Japanners hebben niet alleen volwassenen vermoord, maar ook kinderen. Ze zijn echt te ver gegaan.’ Op de vraag welke foto hem het meest zal bijblijven, noemt hij die van de zuigende baby aan de borst van een dode moeder. Daarna loopt het gezin Dong stilletjes naar de uitgang.