Kaapstad – Al wekenlang leveren ze schokkende onthullingen op. Ze staan inmiddels bekend als de ‘Guptaleaks’, tienduizenden uitgelekte e-mails die afkomstig zijn van de Indiase Gupta-familie die al geruime tijd wordt beschuldigd van inkapseling van de Zuid-Afrikaanse staat. Aanvankelijk waren die ernstige aantijgingen gedaan door een inmiddels ontslagen minister en politici die tevergeefs door de Gupta’s waren benaderd.
De ombudsman stelde een onderzoek in en kwam met een vernietigend rapport. Actie bleef uit. De lawine van e-mails, die nu worden bestudeerd door diverse teams van journalisten, laat zien hoe ver de tentakels van de broers Atal, Ajay, Rajesh en hun neef Varun reiken. Diverse sleutelministeries en alle belangrijke staatsondernemingen lijken besmet, van het elektriciteitsbedrijf Eskom, het vervoersbedrijf Transnet tot de wapenfabrikant Denel. Het gaat vooral om gigantische contracten voor aan de Gupta’s gerelateerde bedrijven, die volgens de onderzoeksjournalisten soms niet meer zijn dan een deur naar een kantoor waar geen personeel is. De onderzoekers menen dat er voor miljarden euro’s is weggesluisd. Een van de belangrijkste Gupta-contacten is de zoon van president Jacob Zuma, de 35-jarige zakenman Duduzane.
De Gupta’s, die tevens een mediaconcern in Zuid-Afrika beheren, zouden ook verantwoordelijk zijn voor nepnieuws en pogingen om de kritische media te saboteren. Tevens zouden de e-mails aantonen dat de Gupta’s in Dubai een luxe verblijf voor president Jacob Zuma hebben gekocht, dat hem in staat stelt Zuid-Afrika spoorslags te verlaten mocht dat nodig blijken. De Gupta’s ontkennen alles. En Zuma ontkent dat hij in Dubai wil gaan wonen. De ministers en de staatsbedrijven houden angstvallig hun mond. De ontvanger van de gigantische lading e-mails (87 gigabyte), Daily Maverick, zegt er zeker van te zijn dat de correspondentie authentiek is.
Twee andere zaken verdienen aandacht. Allereerst: hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hoe hebben drie broers en een neef die in de jaren negentig naar Zuid-Afrika kwamen met een onbeduidend computerbedrijfje grote delen van de belangrijkste economie van Afrika naar hun hand kunnen zetten? De e-mails geven inzicht in de schaal en methodiek van de operatie. De tweede vraag: wat gebeurt er nu? Voorlopig waarschijnlijk niets. Het probleem is dat, indien de aantijgingen waar zijn, dit betekent dat het hele bestel is besmet, tot aan de president toe, die in de loop van de tijd steeds meer macht naar zich heeft toegetrokken. Voor de besmette partijen is het wachten op Gupta-vermoeidheid en een bevolking die verder wegzinkt in depressie.