Zo te zien zijn het er een stuk of negen, van die lichte uithollingen in het gouden oppervlak van Résonance van Yves Klein. Dat is trouwens een dubbelzinnige titel: weerklank, van wat precies dan – of een weerkaatsing, een vorm misschien van een eens zekere stevigheid die als een wat vervormde echo terugkeert? Tussen haakjes is er nog het woord monogold aan de titel toegevoegd, een neologisme, een versie van monochroom. Dat is exact: dit schilderij (om het toch maar zo te noemen) heeft een eenkleurig, ietwat donker en dof gouden oppervlak. Daar begint het mee. Het is eerst gevormd (gemanipuleerd) van gips op een houten plaat – dat arrangement van concave plekken, de ene iets dieper dan de andere. Dat zacht bewegende oppervlak van gips is vervolgens met dun bladgoud overdekt. Die afwisseling van vlak en concaaf (en de maatvoering eromheen) is wat er in dit werk gebeurt. Nieuwsgierig kijk ik verder hoeveel van die concave plekken er zijn. Dat is niet eenvoudig vast te stellen. Sommige plekken zijn duidelijk en hebben een duidelijke rand (zoals een krater) maar één of twee andere zijn zo ondiep en wazig dat hun concaafheid heel diffuus is. Op het eerste gezicht zou je zeggen dat de plekken rond zijn, maar ze zijn maar ongeveer rond. De plekken gaan een precieze vorm uit de weg. Voor hun diepte geldt hetzelfde. Het zijn geen plekken eigenlijk, het is een groepering van verdwaalde vlekken van donker glanzend licht die hier en daar (rond een rand, in een holte) wat stralender oplichten. Intussen zijn die effecten zo concreet gearrangeerd, in gips en bladgoud, dat je hun verloop goed kunt volgen. Het is wat het is: een puur fysieke mise-en-scène in een vormgeving die nergens suggestief figuurlijk wordt – het zijn niet meer dan afwisselingen van hol en plat. Het oppervlak met zijn verfijnde verbuigingen wordt geformuleerd en zichtbaar gemaakt door het matte clair-obscur van het monogold.
Maar aan een nieuw werk van Thomas Houseago zag ik dat het nog veel concreter kon. Voorlopig heet het Rock Panel. Dat is ook wat het is: op een wit gepleisterd paneel, zo groot als een kloeke deur, zijn wit geschilderde brokken steen bevestigd. Erg groot zijn die niet, je kunt ze goed in een hand houden. Hun kleur is die van het paneel: een kalkig soort wit, gelig-grijs en ook wat vaal, eigenlijk geen kleur. Het paneel leunt tegen de muur. Door neutraal licht van boven komt er onder al die brokken wat dunne schaduw terecht waardoor de eenvoudige regelmaat van het werk letterlijk wordt onderstreept. In Résonance zijn de vlekken tussen licht en schaduw gewichtloos en daarom ook ongrijpbaar. Yves Klein was een schilder en, zoals de meeste Franse kunstenaars, een impressionist van nature. In Rock Panel van Houseago daarentegen houdt de regelmaat van het sobere arrangement het werk op orde. De stukken steen hebben duidelijk een gewicht. Hoewel ze recht naar beneden lijken te vallen worden ze door die ordening als het ware opgevangen en afgeremd. Op een of andere manier lijkt, vergeleken met de zwevende vlekken in Résonance, de verdeling van de brokken over het paneel een stuk stroever. Dat is een stroefheid die geheel eigen is aan het werk van Houseago. De omgang met vorm is bij een beeldhouwer zo stug omdat de materialen vaak zo weerbarstig zijn. De schilder kan zijn penseel sierlijk en wendbaar over het linnen laten glijden en daarbij de kleuren in al hun verleidelijkheid meeslepen. Wat een beeldhouwer aan materialen gebruikt is minder soepel. Hij moet hakken, breken, snijden, scheuren, hameren, zagen – en net zo bezeten is dan ook het handschrift van de vormgeving waarmee Houseago tot nu toe vooral een vervaarlijk soort gestalten maakte. Intussen vind ik Rock Panel er in die eenvoudige en sobere ordening ook beschouwelijk uitzien. Misschien is er in het werk iets anders op komst – wat minder van die straffe figuurlijkheid bijvoorbeeld.
PS Nieuw werk van Thomas Houseago, ook Rock Panel, is te zien bij Xavier Hufkens, Sint Jorisstraat 6 in Brussel, tot 19 december. Zie: xavierhufkens.com
Beeld: (1) Yves Klein, Résonance (monogold), 1960/61. 198 x 153 cm. Foto Stedelijk Museum, Amsterdam; (2) Thomas Houseago, Yet to Be Titled (Rock Panel), 2012. 243,8 x 121,9 x 20,3 cm. Foto HV-studio, Brussel / courtesy the Artist and Xavier Hufk ens, Brussel