Londen – De treinreis van Londen naar Edinburgh verliep vlekkeloos. Geen vertraging, drinkbare thee, deugdelijke wifi en een vriendelijke conducteur. En het was nog betaalbaar ook.

Een kleine 34 pond voor een – vroeg geboekt – enkeltje. Kortom, een ruime voldoende voor East Coast, de enige Britse treinmaatschappij die in handen van de overheid is.

Vier jaar terug zag de Britse regering zich genoodzaakt East Coast te nationaliseren toen het particuliere vervoerbedrijf National Express de concessie niet meer kon betalen. Sindsdien hebben de treinen in het oosten van Engeland een experimentele status gekregen. Kan de staat nog treinen laten rijden? Voorstanders van privatiseringen vreesden het ergste, een terugkeer naar de ‘donkere dagen’ van British Rail.

Het viel mee. East Coast functioneert behoorlijk en blijkt de staat minder geld te kosten dan treinmaatschappijen als Virgin en FirstGroup die nog altijd miljoenen aan subsidies ontvangen. De opbrengst van East Coast, een kleine miljard per jaar, vloeit naar de staatskas. De coalitie van Conservatieven en Sociaal-Liberalen, daarbij gesteund door Brussel, is echter principieel tegen deze constructie. Over twee jaar moet East Coast weer in private handen zijn.

Dat is vooral goed nieuws voor alle adviseurs en accountants die goud verdienen aan de privatisering van het spoor. De overheid moet immers toezicht houden op de treinmaatschappijen en doet dat middels de Office of Rail Regulation (orr). Deze waakhond heeft 270 bureaucraten in dienst die zich dagelijks een weg ploegen door honderden adviesrapporten. Ook meet men de prestaties van spoorbeheerder Network Rail, aan de hand van liefst 3700 criteria.

De orr heeft wanpraktijken op het spoor echter niet kunnen voorkomen. Onlangs werd bekend dat de treinmaatschappijen flink verdienen aan vertragingen door geld dat door de overheid beschikbaar is gesteld om reizigers te compenseren in eigen zak te houden. En de reiziger is toch al slecht af omdat de kaartjes nergens zo duur zijn als in Groot-Brittannië. Alleen flink bijtijds boeken kan een voordeel opleveren, zeker voor iemand met een bul in de wiskunde.

Een meerderheid van de Engelsen ziet dan ook het liefst dat het spoor en de bijbehorende treinen weer in publieke handen komen, zoals het geval was voor de privatisering van British Rail begin jaren negentig. In The Daily Telegraph wees Andrew Martin, auteur van het boek Night Train to Jamalpur, erop dat nationaal bezit zoveel ‘eleganter, eenvoudiger en overzichtelijker’ is dan een kartel van bedrijven die alleen uit zijn op winst. Er is nog wel een kans dat de East Coast-lijn in overheidshanden blijft: een van de bieders voor de concessie is de sncf, het Franse spoorbedrijf dat in staatshanden is.