Terry Gilliams nieuwe film heeft veel weg van het akelige Hollywood-genre de kameradenfilm, oftewel de buddy movie. En dat is jammer, want wie de twee hippe Amerikaanse hoofdrolspelers kan vergeten, en dat is niet geheel on mogelijk in een Gilliam-film, ziet een fantasierijk werk dat handelt over de kracht van fictie en magie in een tijd waarin alles verklaarbaar lijkt. De gebroeders Grimm, gespeeld door Matt Da mon (Wilhelm) en Heath Ledger (Jacob), zijn charlatans die door het Duitsland van de vroege negentiende eeuw reizen. Zij verzamelen volksverhalen, maar hun echte bezigheid is mensen een rad voor ogen draaien. Zij verdienen geld door dorpelingen, die nog geloven in het bovennatuurlijke, te «verlossen» van allerlei boze heksen en vreselijke monsters. Deze creëren zij zelf door gebruik te maken van schmink, touwen en katrollen. Alsof zij hedendaagse cineasten zijn, «regisseren» zij zichzelf terwijl zij de fantastische wezens ge vangen nemen. Tijdens een van hun avonturen komen zij in contact met echte magie, in een donker bos waar een weerwolf woont samen met een beeldschone koningin.
Dit alles en het feit dat de regisseur juist Terry Gilliam is, maker van de onvergetelijke films Brazil (1981) en Twelve Monkeys (1995), belooft al veel goeds. Dat was een paar jaar geleden ook al het geval toen bekend werd dat Johnny Depp zou spelen in een Gilliam- versie van Don Quichot. Depp! Als Sancho Panza! Helaas is het lot van deze film inmiddels welbekend, onder meer door de documentaire Lost in La Mancha (2001), waarin te zien is hoe de productie door rampen wordt getroffen en Gilliam met pijn in zijn hart af stand doet van zijn lievelingsproject. Het is derhalve toenemend de vraag hoe Gilliam als kunstenaar staande blijft in de wereld van de populaire film, van geldschieters als de Amerikanen Bob en Harvey Weinstein, die de producenten zijn van The Brothers Grimm. Problemen met producenten had Gilliam al met Brazil. Toen kon hij niet verhinderen dat er een stroperige editie van zijn film werd gedistribueerd. Wat het verschil is tussen de zogenoemde «liefde-overwint-alles-versie» van Brazil en het Brazil van Terry Gilliam is goed te zien op de Amerikaanse Criterion-dvd van deze film.
Nu, met The Brothers Grimm, stond Gilliam opnieuw onder druk om een commercieel product af te leveren. Grote delen van het script lijken bewust te zijn gepopulariseerd. Zo volgt het verhaal de conventies van de kameradenfilm vrij getrouw, tot aan idiote opmerkingen toe als: «Kijk, daar heb je Team Grimm.» Hier komt bij dat Damon en Ledger irritante Engelse accenten hebben. Het is iets waar Johnny Depp iedere keer mee wegkomt in zijn films, maar Damon noch Ledger kan zich meten met Depp.
Gelukkig blijft er genoeg Gil liam over. Qua stijl herinnert zijn film aan Neil Jordans sterke sprookjesfilm The Company of Wolves (1984). Overheerst bij Jordan angst, bij Gilliam is er ook humor. En The Brothers Grimm kent wat dat betreft prachtige momenten. De hand van de meester blijkt bijvoorbeeld uit een scène waarin hij met een enkel beeld het centrale motief van zijn film duidelijk maakt. Dat gebeurt wanneer de Grimms het dorpje binnenrijden dat lijdt onder de terreur van de koningin en de weerwolf. Het re gent. De straten zijn een modderpoel. In het midden van de weg is een gehandicapte man gestrand in een soort houten rolstoel, maar dan met vier wielen. De man kan ondanks zijn ingenieuze, gemechaniseerde rijtuig geen kant op. Hier is vooruitgang kansloos, zegt Gilliam, hier in mijn wereld van antieke magie.
Te zien vanaf 13 oktober