Hel op aarde

Saman Amini (Teheran, 1989) kennen we als toneelbezoekers recentelijk vooral als de pesterige vlogger genaamd ‘De Beer van ’s-Gravenhage’ in Eric de Vroedts zesdelige toneelfeuilleton The Nation. Een onthuller speelt hij daar, die per vluchtauto door de Schilderswijk scheurt, die subtiel geheimen strooit als kraaienpoten op de openbare weg, de Grote Onzichtbare Treiter Allochtoon die na enkele speldenprikken weer in de mist van zijn anonimiteit verdwijnt. Zijn vluchtverhaal vertelde Amini al eens samen met Vanja Rukavina (Bosnië) en Majd Mardo (Syrië) in de veel bezongen voorstelling Nobody Home (2014). Nu zingt hij zelf met een band en geprojecteerde animaties en op eigen teksten. Samenloop van omstandigheden heet zijn bescheiden epos en hij sluit een tour deze weken af op Oerol.

De titel heeft iets plezierig afstandelijks. Hij kijkt als een verhalenverteller, een mythezanger, een stand-up oorlogsverslaggever, een net op tijd aan de dodendans ontsnapte nomade. Hij kijkt naar de belevenissen van zijn lotgenoten als waren het die van een ander, terwijl alles uit hém stroomt, zonder een zweem van opgelegd autobiografisch pandoer. Hij componeert zijn krachtige, poëtische teksten als ‘zanglijnen’ door een vluchtelingenlandschap – ik heb veel aan The Songlines van Bruce Chatwin moeten denken tijdens het kijken naar zijn programma en het luisteren naar de cd. Hij opereert ook afwisselend als een vermanende oosterse wijze en een opstandige puber. Die zijn vader verrot scheldt over de mishandelingen en hem op hoge toon ter verantwoording roept. En die een jonge lotgenoot die het vluchtelingenavontuur niet heeft overleefd en die een iconische foto werd in de hectische tijd van de vluchtelingencrises, met zijn teksten zachtjes omarmd en naar de eeuwigheid wiegt en draagt: ‘wat kun je doen als je niks kan doen/ dezelfde mannen die gisteren je buren waren/ zijn nu mannen met wapens met bomgordels en granaten/ soldaten, gewaden, welkom in de hel op aarde’. De animaties van Huig van den Hoofdakker werken bij de teksten uitzonderlijk sterk.

Amini heeft een verhaal dat de slachtoffer-anekdotiek (gebroken gezin, getraumatiseerde ouders) ruimschoots overstijgt. Zijn aanstekelijke glimlach is die van iemand die veel heeft geleden, gezien en begrepen. Hij probeert in zijn teksten iets te snappen van willekeur en lot, van de hoge prijs die voor vrijheid moet worden betaald, van het schuldgevoel dat hem uit zijn slaap houdt over de mensen die minder geluk hadden en die het niet haalden. De muziek van Martin Verheesen (basgitaar), Chelsea Laverne (toetsen) en Jelle Huiberts (drums) heeft iets surrealistisch, de regels van de rhymes zijn hallucinerend: ‘en m’n mamma zei/ het leven is een strijd en we vechten met moed/ het is niet het einde van de reis maar de weg daar naartoe/ en als de zon haar oogjes dichtdoet en de vogel niet zingt/ draai ik een motherfucking jonko en zij slikt d’r slaappil/ en daar gaan we dan’.