Rome – Je schiet er even recht van overeind: opening van het prestigieuze boekenkatern van de krant La Repubblica, Hella Haase, Oeroeg ‘Il Giavanese’ (de jongen van Java), zoals de kop boven de flonkerende recensie van een hele pagina luidt. De katholieke rustdag, zondag, is de dag waarop in Italië de dikste kranten met de meeste bijlagen uitkomen. En het boekenkatern ‘Critiche’ van La Repubblica is voor een hedendaagse schrijver de meest geambieerde plek van Italië. Laat staan de opening, en dat voor een boek uit 1948, van een in 2011 overleden Nederlandse schrijfster die bijna een eeuw geleden werd geboren in Nederlands-Indië. Een boek dat bovendien al eerder in het Italiaans was vertaald, maar onopgemerkt in de ramsj verdween.

‘Oeroeg’ is in deze tweede Italiaanse vertaling ‘L’Amico perduto’ (‘De verloren vriend’) geworden. Een klassieker uit de Nederlandse literatuur, schrijft de recensente Leonetta Bentivoglio, maar 1948 is nu, in vele opzichten. ‘Samen met de puurheid van het proza, die van een kristalheldere soberheid is, schuilt de kwaliteit van dit boek juist in de subtiliteit waarmee verborgen racisme en xenofobie van beide kanten wordt blootgelegd. Er kan geen echte liefde zijn zonder werkelijk begrip: het feit dat de ik-figuur, de Nederlandse jongen, nooit het fundamenteel anders-zijn van Oeroeg heeft kunnen vatten en zien, betekent dat hun grote vriendschap die hij beschouwt als “een brandmerk van zijn leven” ook niets anders dan een illusie kan zijn geweest. En Hella Haasse legt dit bloot zonder enig didactisch moralisme. Eerder lijkt de schrijfster ons te willen doen inzien – en hóe belangrijk is dat inzicht juist vandaag voor ons in Italië – dat de zogenaamd tolerante acceptatie van wie “anders” is vele duistere nuances kent.’

Iperborea, de Italiaanse uitgever die gespecialiseerd is in noordelijke literatuur, is uiteraard zeer opgetogen over het erepodium van La Repubblica. ‘Wij geven Hella Haasse, naast vele andere Nederlandse auteurs, al jaren uit. Haasse is wel een beetje onze favoriet, maar we hebben er nog nooit enig commercieel succes mee behaald’, zegt een medewerker van Iperborea. ‘We hebben besloten om wat toch haar beroemdste boek is, nog een keer een kans te geven, omdat het zo schitterend is. En ook omdat het slecht vertaald was bij een andere Italiaanse uitgever in de jaren negentig. Het is nu fantastisch vertaald, maar dit succes is voor ons ook onverwacht. Je merkt het meteen, aan de aanvraag uit boekwinkels.’